Düşüncemizin sınırı dildir. Bildiğimiz yabancı diller gibi değil, ne kadar çok bilirseniz o kadar geniş düşünebilirsiniz gibi değil. Bir bilme durumundan bahsediyorum. Biz insanlar bir şeyi bilmek, bir şeyi hayal etmek, anlatmak, anlamak için dilimizle mahdut vaziyetteyiz. Adı konulmamışı düşünmek, sözlüğe girmemişi konuşmak, velhasıl dilimize düşmemişi zihnimize sokmak ne mümkün..

Düşünce de biraz aşk gibi yani. Birine aşık olmak için önce o kişinin dilinizde yer etmesi gerekir. Herkese anlatacaksınız. Durmadan hikaye edeceksiniz. Olur olmaz adını anacaksınız. En saçma huylarını, anlattığı az komik bir espriyi, tam sürahiye uzanırken ellerinizin nasıl istemsiz ama enikonu gönüllü birbirine sürtündüğünü anlatacaksınız. Dişleriniz birbirine çarparak, kalbiniz hızlanarak, boğazınız düğümlenerek. İşte konuşa konuşa aşk kafanıza girecek. Aşık olacaksınız. (Bir şeyi kırk kere söylersen olur dedikleri bu mu acaba?)

Anlatıcısı ve baş kahramanları köpekler olan ve 90'ların Kürdistan'ını anlatan Haw hakkında yazacakken felsefe diye söze başladım, engel olamayıp aşka sardırdım. Neden derseniz, sanırım ben Mikasa'nın bir köpek olarak varoluşuna ikna olmadım. İnsan durmadan ve daima kendi varoluşunu ve kendi insanlık durumunu anlatır. Bildiği, dilindeki budur çünkü. Doğaya, hayvanlara, evrene, eşyaya, tanrılara, etrafımızdaki her şeye insani özellikler atfederiz. Yaşlanmış ağaçlar deriz, kıskanç kediler, kahve içtiğimiz sehpayı yorgun buluruz sonu zihnimizde flu biten uzun bir gecenin dumanlı sabahında. Uzaylı filmi çekecek olsak, bilmem kaç milyon ışık yılı uzaktan gelmiş hilkat garibelerine "Selam dünyalı ben dostum" dedirtiriz. Sanki onların da bizim gibi, kendilerini alamadıkları her fırsatta -li, -lı ekleriyle ifade ettikleri bir aidiyet duygusu varmış gibi. Sanki onlar da dostluk, dolayısıyla düşmanlık nedir bilirmiş gibi. Robotları aşık eder, evlendiririz. Ama işte elimiz mahkum. İnsan beyninden farklı işleyen bir akıl biçimi, bir düşünce biçimi tahayyül edemiyoruz. Teknolojimiz de bizi taklit ediyor sanatımız da. İnsan her alanda kendini yeniden üretiyor, kendi suretini, varlığını başka formlarda dışa vuruyor. Kaçamıyoruz.

Köpek insanın en iyi dostu klişesi

İşte bu yüzden Kemal Varol'un Mikasa'sı bedensel olarak bir köpek gibi anlatılsa da bana yeni bir bilme yeni bir düşünce biçimi vaat etmedi. Elbette hayvanlarla tam olarak tanımlayamadığımız bir akrabalığımız var. Sosyal psikologlar çokça hayvanları gözlemleyip insana dair çıkarımlar da yapıyorlar. Ama işte elimizde kendi etik anlayışımızdan başka bir şey yokken gerçekten ne kadar iyi anlayabiliriz diğer canlıları? Fabl diye çocuk kitaplarında okuduğumuz meseller bize hayvan donunda insanları anlatırdı. Mikasa da Melsa da, kitaptaki hain ve iyi tüm köpek çeteleri de bize insanların dünyasını anlatıyor. Şiddeti, ırkçılığı, nefreti, ayrımcılığı, cesareti, korkaklığı, kabadayılığı, katilleri, maktülleri, cinayeti. Hikayenin kendisi önemli, ilginç, anlatılmaya değer. Ama anlatanın köpek olması anlatıya ne katıyor sorusu benim için baki. Tarafsızlık deseniz değil. Melsa karakterinde bal gibi görüyoruz ki köpekler de pekala taraf seçebilir. Başka bir yaşam formu desem o da değil. Yerden yükseklikleri dışında köpekler de aşık oluyor, aile kuruyor (!), Freud okumuş gibi kişiliğini ve kimliğini çocukluğuna, annesine bağlıyor, ısrar ediyor, sabrediyor, savaşıyor, özlüyor.. Sigara bile içiyor!

Ve evet, köpek insanın en iyi dostu klişesi de tamamen bizim hüsnü kuruntumuz.

* Görsel: James Matusheski