Olup bitenlerden çizgiler çıkarmak da, onları ayakları yere sağlam basan bir öyküye dönüştürmek de zahmetli iş. Tuncer Erdem’in çizgilerinde ve kaleme aldıklarında bunun altın oranını bulmak mümkün. Söz ve çizgilerinde, hem duruluk hem de incelik var; ürettiği her şey böyle.

Erdem, sözün az çizginin bol olduğu, bazılarına aşina olduğumuz karanlık hikayeler anlatıyor Gece Gelen Öyküler’de. Uykusuzluğun etkisiyle pencerenin ardından sokağı izler gibiyiz sayfalarda gezinirken. Her bir çizgi-öykü küçük zaferlerin ve büyük yenilgilerin kağıda dökülmüş biçimi; işin içine hayal gücü de karışıyor, hayatın kendisi de… Dinginlik derseniz hiç eksik değil, aynı şekilde karmaşa da… Erdem, durmaksızın yuvarlanışımızı anlatıyor sanki; sessizliğin sesi olan çizgiler, her sayfada yaşamlarımızın bam teline dokunuyor.

Elbette kitapta anlattıklarının da hikayesi var; “Hepsinin ortak özelliği” diyor Erdem, “bir derginin arka sokağa bakan odasında çizilmesi, öykünün gece yarısı gelmesi ve çizimin günün ilk ışıklarıyla bitmesi.” Çizgiyle gece vakti ete kemiğe bürünen bu öyküler bir öfkenin, hayata tutunuşun, kayboluşun veya kaybedilenin yeniden bulunuşunun yansıması. Yaşamın küçük şoklarının ya da büyük açmazlarının sokağına da sürüyor okuru Erdem. Üstümüze bulaşan tozun toprağın ya da kafaya taktığımız ufacık şeylerin etrafında dolanan çizer-yazar, kaçtıklarımızın ve tutulduklarımızın yekununu alıyor: Galiplerin, mağluplar ve mağdurların boy gösterdiği karelerin ortak paydası, tadı kaçanlarla tadı henüz bilinmeyenlerin evrensel kümesi olan hayat. Öte yandan Erdem korkuları, tedirginlikleri ve huzuru da art arda verip baktığı pencereden gördüğü veya orada hayal ettiği pek çok şeyi gözümüzün önüne getirmiş.

Eldekilerin ve arayışların hikayeleri

Sözün seyrekliği, çizginin cümlelere dönüşümü, kısıtlamadığı okura epey geniş bir düşünme yolu açıyor. Yüz yüze geldiklerimizin ya da gelebileceklerimizin bir dökümü olan çizimler, yaşamda sürüp giden kavgaları ve umursamazlığımızı bir kez daha önümüze koyuyor. Bunları bazen bir şaka gibi algılamamızı sağlayan Erdem, bazen de onların üstünde uzun uzun düşünmemizi öğütlüyor gibi; bağıra çağıra değil, usulca.

Bu tavır, bir yabancının peşine takıldığımızda da geçerli; gecenin karanlığında gezinirken “tehlikeli sokaklara” ve “vahşi insanlara” denk geliyoruz: Uykuya hazırlanan, çoktan uyumuş ve başını yastığa neredeyse hiç koymayanların nefes alıp verdiği bir hayattan parçalar resmediyor çizer-yazar. Bir hikaye anlatıcısı Erdem; yazıyla ve çizgiyle yaptığı bu iş, hem dünyayı anlamayı hem de olağan diye nitelenenleri reddetmeyi kapsıyor. “Akıntının tersine kürek çekmek” gibi bir klişeyle bunu açıklamak Erdem’e haksızlık olur. Gece Gelen Öyküler’in esas meselesi, yaşamda ve zihinlerde dolanması.

Herkesten ve her şeyden örnekler mevcut kitapta: Rüyalar, gerçek ve gerçeküstü mekanlar ile insanlar, tanıdık sokaklar, yabancı yüzler, büyük bir boşluk, kalabalıklar, yürüyüşler, kalakalmalar, eskiyenler, yeniler…

Erdem bizi, eldekilerin ve arayışların hikayeleriyle buluştururken hayat ile hayalin yolunu kesiştiriyor.