Sabitfikir
Künye | Yazarlar | Giriş Yap

Eleştiri

Eleştiri

Uyuyamayanlar için bir ninni


İyi
Toplam oy: 621
Adrian Barnes // Çev. Algan Sezgintüredi
April Yayıncılık
Temel fiziksel ihtiyaçlar listesinin iki numarasına yerleşen uyku, edebiyatın ilgi alanına da bugüne dek defalarca girdi; Uyuyamayanlar bunun Türkçedeki son örneği...

Size bir insanın en temel fiziksel ihtiyaçlarını sorsam, tereddüt etmeksizin su ve yemek der, büyük olasılıkla da uykuyu unuturdunuz. Oysa hiç uyumayan bir insan uykusuzluğunun sekizinci gününde “uyku mahrumiyeti psikozuna” giriyor, yani aklını yitirmeye başlıyor; tümden çöküş ve ölüm için ise sadece otuz iki gün yetiyor. Üstelik hiç uyumamak insanın sürekli kendisi olması, kendisi olmaya bir an bile mola verememesi demek; ki bunu çekilmez bulmayacak bir kişi bile yoktur sanırım. Bu arada uykusuzluk çekmek ile hiç uyumamanın başka şeyler olduğunu da hatırlatmak isterim; çünkü uykusuzlar bile aslında biraz uyurlar.

 

Uyku –daha doğrusu uyku yokluğu– edebiyatın ilgi alanına da bugüne dek defalarca girdi. Her geçen gün biraz daha az uyuyarak, gerçeğin hayalden ayırt edilemediği bir dünyaya kayan başkarakteriyle Stephen King’in Uykusuzluk romanını; uykunun tutmadığı bir gecede çareyi kendisine hikayeler anlatmakta bulan kahramanıyla Paul Auster’ın Karanlıktaki Adam’ını; uyuduğunu sandığı zamanlarda aslında kontrolü ikinci kişiliğine bırakan, uykusuzluktan muzdarip anakarakteriyle Chuck Palahniuk’un Dövüş Kulübü’nü; artık uykuya ihtiyaç duymayan başkarakteriyle Haruki Murakami’nin Uyku’sunu sayabiliriz. İnsanların büyük bölümünün hiç uyuyamadığı distopik bir dünyayı anlatan Uyuyamayanlar da bu kitapların Türkçedeki son örneği...

 

Karakterler bir yana, uykusuzluğu, yazarlara da sıklıkla musallat olan bir dert gibi de düşünebiliriz pekala. Örneğin The Guardian için 2014’te “Uykusuzluk ve Ben” başlıklı bir makale kaleme alan Palahniuk, Chelsea Cain’in yazarların meslek hayatlarına uykuya geçebilmek için kendilerine hikayeler anlatarak başladıklarına, zamanla bu hikayeleri detaylandırarak geliştirdiklerine ilişkin sözlerini aktarıyor; söz konusu Tolkien’ken bile kitapların uyuyabilecek kadar gevşeme çabasının bir sonucu, yani birer ninni sayılması gerektiğini öne sürüyordu. Uyku tutmayanlara kitap okumalarının önerilmesi de bu noktada bütünleyici bir bağlam sunuyor.


Uyuyamayanlar’ın yazarı Adrian Barnes da kanserle mücadele ettiği günlerde yolu uykusuzlukla sık sık kesişenlerden... Slate’e verdiği röportajda, uykusuzluğu kötü bir şey olarak algılamadığını anlatan Barnes, “Artık bütün evreni görebiliyorum, eski dünyayı kaybettim; ve bu çok güzel,” diyordu. Bu bakış açısının izini kitabında da sürmek mümkün. Uyuyamayan ve bir süre sonra aklını yitirmeye başlayan insanların değişen algıları, halüsinasyonları ve şiddet eğilimleriyle başkalaşan dünyanın eski kelimelerle tanımlanamadığını öne süren Barnes, başkarakterinin yazmakta olduğu “Nod” adlı etimoloji kitabı vasıtasıyla, bu dünyayı eskisinde yer bulamayarak unutulan kelimelerle tarif etmeye çalışıyor. Nod, “İncil’de Kabil’in Adem toprağından kovulduğunda yollandığı diyarın adı”; ayrıca kitabın özgün ismi de bu.

 

Senaristlerin ve yapımcıların ilgisini çokça çekecek tohumlar barındıran Uyuyamayanlar’ı sinemaya ya da televizyona uyarlanmadan önce mutlaka okuyun. Bu kitabı bitirdikten sonra –eğer hâlâ uykunuz gelmediyse– diğer “uykusuz” kitaplara da geçersiniz belki.

 

 

 


 

 

 

Görsel: Muhammed Ali Üzen

Yorumlar

Yorum Gönder

Yeni yorum gönder

Diğer Eleştiri Yazıları

Modern sanat telakkisinin adeta “dinselleştiği” ve bunun da en önemli etkisini mimarlık alanında gösterdiği bir bağlamda yaşadı Turgut Cansever. Türkiye ekseninde bir yanda pozitivist bir dünya görüşünün diğer yanda da seküler mistik ve “yaratıcı insan” düşüncesinin egemen olduğu, “bilim”in dogmatikleştiği bir dönem.

Hayat parantezi 1916’da İstanbul’un Fatih semtinde, Atik Ali Paşa’da açıldı Behçet Necatigil’in. Sonra parantezin içerisine bir başka şehir girdi: Kastamonu. Zeki Ömer Defne’nin zilleri çalarken derslere bir bir girenler arasında o hassas ortaokul öğrencisi de vardı. Evlerden, kırlardan, denizlerden duyulan bu ses zil değil şiirin tınısıydı.

“Sanatçı, gözün göremediğini görendir.”

 

Çağdaş Amerikan edebiyatının en parlak yazarlarından Michael Chabon’un bir söyleşisini hatırlıyorum. Yaratıcı yazma atölyelerinin desteklenmesi gerektiğini söylüyordu: “Tamam, kimse kimseye dâhi olmayı öğretemez kuşkusuz ama yazarken hata yapmamak, yazmak denen şeye ‘okur’ gibi değil de ‘yazar’ gibi bakmak pekâlâ öğrenilebilir.

Nehir söyleşi, ara bir tür. Ne biyografi ne de otobiyografi. Otobiyografi değil çünkü hayatınızı nasıl anlatacağınızı söyleşiyi yapan kişinin soruları belirliyor. O çerçeveyi siz çizemiyorsunuz ve birkaç soruyla hiç istemediğiniz günlere veya olaylara geri dönmeniz mümkün.

Kulis

Bir Rüya Gibi Dağılacak Olan Hokkabazlar Dünyasında Yaşıyoruz

ŞahaneBirKitap

Kaan Burak Şen, yavaştan genç yazar olarak anılmanın sonuna doğru geliyor; Mutlu Kemikler üçüncü kitabı… Kafası bir hayli tuhaf. Şimdilerde bir roman yazdığı da söyleniyor, fakat öncesinde belirtmekte fayda var: Mutlu Kemikler öykü derlemesi henüz çıktı, pek başka bir kitaba benzetilecek bir havası da yok bu kitabın.

Editörden

Tıp ve edebiyat ilişkisi, tıbbın insanla olan ilişkisi gibi tarih boyunca şekil değiştirmiş, her dönem yeni yaklaşımlarla genişlemiştir. Tıbbın tarihi, insan acılarının da tarihidir aslında. Edebiyatın içinde kapladığı yer, diğer bilim dallarından hep daha büyük olmuştur tıbbın.