İsveçli kimyacı Alfred Nobel anısına 10 Aralık 1901'den beri ödül dağıtan İsveç Akademisi, Leo Tolstoy, James Joyce, Virginia Woolf, Mark Twain, Joseph Conrad, Anton Chekhov, Marcel Proust, Henry James, Henrik Ibsen, Emile Zola, Robert Frost, W.H. Auden, F. Scott Fitzgerald, Jorge Luis Borges ve Vladimir Nabokov'u atladığı için eleştirildi. Fakat Akademi, ödülü en az bu isimler kadar hak eden William Faulkner, Ernest Hemingway, John Steinbeck, V.S. Naipaul, Doris Lessing gibi birçok edebiyatçıyı ödüllendirdi.

Ödüle layık görülen edebiyatçılar da yazarın sorumluluklarına ilişkin konuştular. Peki, neler söylediler?

Bu soruya cevap olsun diye her hafta bir edebiyatçının, Nobel konuşmasını yayınlamaya devam ediyoruz.

İşte, Ernest Hemingway'in ödül aldığı 1954 yılında bir radyo aracılığıyla yaptığı konuşma:

Ödülü utanarak alıyorum

Konuşma yapma konusunda hiçbir uzmanlığım, hitabet konusunda hiçbir yeteneğim ve konuşma sanatında hiçbir ustalığım olmasa dahi, bu ödül için Alfred Nobel'in cömertliğini temsil eden herkese teşekkür etmek istiyorum.

Birçok büyük yazarın bu ödülü alamadığını bilen her edebiyatçı, ödülü biraz utanarak alacaktır. Ödül alamayan büyük yazarları sıralamanın bir anlamı yok. Buradaki herkes bilgisine ve aklına göre kendi listesini yapacaktır.

Bir yazarın kalbinden geçen her şeyi yansıtacak uzunlukta bir metin kaleme alıp, ülkemin elçisinin bunu okumasını beklemem insafsızlık olurdu. Metindeki bazı şeyler hemen göze çarpmayabilir ve böyle zamanlarda yazar aslında şanslıdır. Ama zamanla yazılanlar açıklığa kavuşur. Yazarın simya yeteneğiyse bazen zamana direnir, bazen de unutulur.

Yazmak, en iyi ihtimalle, yalnızlığa mahkum bir yaşamdır. Yazarları bir araya getiren örgütler, yazarın yalnızlığını hafifletiyorsa da yazılarına katkıda bulunuyor mu bundan şüpheliyim. Yalnızlığı kök salarken, toplumdaki itibarı da artar fakat çoğunlukla yapıtları kötüleşir. Çünkü yapıtlar, o tek başınayken ortaya çıkar ve eğer iyi bir yazarsa, her gün ölümsüzlükle ya da fanilikle yüzleşmesi gerekir.

Gerçek bir yazar için, her kitap başarının ötesine ulaşmak için yapılan yeni bir başlangıçtır. Yazar her zaman hiç denenmemiş olanı ya da başkalarının deneyip de başarısız olduğu şeyleri başarmaya çabalar. Ve bazen, eğer şanslıysa, başarıya ulaşır.

Tek gereken, iyi yazılmış bir metni başka bir şekilde yeniden yazmak olsaydı, edebiyat yapmak ne basit olurdu. Geçmişte böylesine iyi yazarlarımız bulunduğundan, bir yazar gidebileceği en uzak mesafeye ulaşmak için yola geçmişten çıkıyor; Kimsenin artık ona yardım edemeyeceği uzaklara ulaşmak için...

Bir yazar için fazla uzun konuştum. Yazar söylemek istediği şeyi dillendirmemeli, yazmalıdır. Tekrar teşekkür ederim.

Konuşmadan önce İsveç Akademisi üyesi H.S. Nyberg: "Hastalığı nedeniyle aramızda bulunamayan Nobel Edebiyat Ödülü'nün bu seneki sahibi Bay Ernest Hemingway için çok üzgünüz. Kartal gözleriyle yaptığı gözlemler, insanlığın çalkantılı zamanlardaki hallerini doğru yorumlayışı ve onların çıplak çabasına ilişkin tasvirleri için ona hayranlığımızı sunmak istiyoruz. Onun değindiği insanlık problemlerine hepimiz maruzuz, bu problemleri modern dünyanın karışık koşullarında yaşıyoruz. Çok az yazar bütün ülkelerin edebiyatına bu kadar etki etmiştir. En yakın zamanda sağlığına kavuşmasını ve hayatı haline gelen işini bir an önce sürdürmesini en içten dileklerimizle istiyoruz" diye yorum yaptı.

* Ödül törenine rahatsız olduğu için katılamayan Ernest Hemingway, ABD'nin İsveç Büyükelçisi'nden ödülünü almasını rica etmiş, konuşmasını törenden sonra okuyup kaydetmiştir. Bu kayıt daha sonra bir radyo kanalında yayınlandı.

* Çeviren: Nilhan Kalkan

* Görsel: Kurt McRobert