Edebiyat ile sinema birlikteliğinin güçlü örnekler verebileceğine çok tanıklık ettik. Kimi zaman da edebiyatın gücüne erişemeyen bir filmin yarattığı hayalkırıklığına... Sinema tarihi boyunca yönetmenlerin en güvenilir sığınaklarından biri edebiyat oldu hiç kuşkusuz. Fransız sinemasının ustalarından Robert Bresson’un, “hareketli imgelerden ve seslerden oluşan bir yazı” şeklinde tanımladığı sinema, edebiyatla olan akrabalığını canlı tutmayı hep sürdürdü. Bu akrabalığın en güzel örneklerinden biri akademisyen yazar Tuna Erdem’in yürek ferahlatıcı cümlesinde de karşılık buluyordu; romanı kadar muazzam bir uyarlamaya dönüştürülen Yüzüklerin Efendisi için şöyle diyordu: “Sinema denilen icat Yüzüklerin Efendisi için yapılmıştır.” Bu iddialı söz Yüzüklerin Efendisi filminin görkemi karşısında zayıf kalmıyordu doğrusu. Edebiyatla sinema buluşmasının en isabetli ve akıldan çıkmayan örneklerinden biri duruyordu karşımızda ne de olsa.

Kelimelerin gücünü peliküle aktaran usta sinemacılar kendi hayal dünyalarında derin karşılıklara dönüşen edebiyatla yeni düş dünyaları yaratmaya devam ederken bize de bu “edebi sinema”nın hazzını yaşamak kalıyor.

Günlerin Köpüğü
Yazar: Boris Vian - Uyarlama: Michel Gondry

Fransız yönetmen Michel Gondry, Sil Baştan (2004) ile seyircisini aşkın “hafıza”sına ve düşsel alemine götürmüştü. Ardından Rüya Bilmecesi'nde de (2006) aynı sularda yüzerek geçmişle geleceği, rüya ile gerçeği iç içe geçirerek aşkın çocuksu naifliğini hatırlatıyordu. Boris Vian’ın yozlaşmış ilişkilerin gölgesinde yaşanan bir aşkı anlattığı sürreel romanı Günlerin Köpüğü’nün, Michel Gondry gibi bir yönetmenin “düşsel” kadrajında yeniden hayat bulması heyecanlanmamız için yeterli. Colin ile Chloe’nin “ölüm”le sınanan aşkı, fantastik bir evrende perdeye yansıyor. Filmin başrollerindeki Romain Duris ve Audrey Tautou da, roman kahramanlarının ete kemiğe bürünmüş hali gibi. Türkiye'de 24 Mayıs'ta gösterime giren filmin uyarlandığı roman, Türkçede E Yayınları tarafından yayımlanmıştı.

Twelve Years A Slave (On İki Yıldır Köle) *
Yazar: Solomon Northup - Uyarlama: Steve McQueen

İngiliz yönetmen Steve McQueen Açlık'ta (2009) bir direniş alanı olarak ölüme yatırdığı “beden”i, Utanç'ta (2012) bir tüketim alanına dönüştürmüştü. Her iki filminde de “köle-efendi” ilişkisine el atan McQueen, yeni filminde 12 yıl boyunca köle olarak yaşayan Solomon Northup’un otobiyografik romanı Twelve Years A Slave (On İki Yıldır Köle) ile 1800’lü yıllara uzanıyor. Kendisini müziğe adamış biri olan Northup’un barda tanıştığı iki “beyaz” adam tarafından kaçırılarak köleleştirilmesinin hikayesi, McQueen’in etkileyici sinemasıyla birleşince ortaya uzun süre unutamayacağımız bir film çıkacağa benziyor. Filmin kadrosunda yönetmenin fetiş oyuncusu Michael Fassbender’in yanı sıra Brad Pitt, Chiwetel Ejiofor, Benedict Cumberbatch ve Paul Giamatti yer alıyor. Filmi 2013 sonlarında izlemeyi ve Northup’un otobiyografik romanının Türkçeye çevrilmesini umuyoruz.

Döşeğimde Ölürken
Yazar: William Faulkner - Uyarlama: James Franco

Kısa film ve belgeseller ile yönetmenliğe adım atan oyuncu James Franco, William Faulkner’ın 1930’lar Güney Amerika’sının yoksul bir köyünde geçen romanı Döşeğimde Ölürken (romanın İletişim Yayınları’nda baskısı mevcut) uyarlaması ile iddialı bir yapıma imza atarak Cannes’da da yarışmaya hak kazandı. Faulkner’ın, Bundren ailesinin hüzünlü ve gülünç hikayesini anlattığı romanın beyazperdede nasıl karşılık bulacağı bilinmez ama böyle bir romanı uyarlamaya cesaret etmek bile takdire değer. Yıl içerisinde festivallerde izleme şansı bulacağımız filmin oyuncu kadrosunda ise James Franco, Logan Marshall-Green ve Richard Jenkins yer alıyor. Franco’nun edebiyata düşkünlüğü bununla da sınırlı değil; İhtiyarlara Yer Yok ile Türkiye’deki edebiyat ve sinemaseverlerin dikkatini çeken, bazı eleştirmenlerin Faulkner’la kıyasladığı Cormac McCarthy’nin Child of God (Tanrı'nın Çocuğu) romanını uyarlaması ve Bukowski’nin hayat hikayesini çekecek olması bunun göstergesi.

Dünya Savaşı Z
Yazar: Max Brooks - Uyarlama: Marc Forster

Lütfen Beni Öldürme (2006) ile bir yazarın girift dünyasına girip oyunlar oynayan, yine bir roman uyarlaması olan Uçurtma Avcısı (2007) ile Afganistan’daki Taliban dönemi kaosunu çocukluk ve arkadaşlık üzerinden anlatan Marc Forster yeni filminde zombilerin dünyasına adım atıyor. Max Brooks’un bilimkurgu romanı World War Z'i (Dünya Savaşı Z) aynı isimle sinemaya uyarlayan Forster, yanına filmin aynı zamanda yapımcısı olan Brad Pitt’i de alarak büyük prodüksiyonlu bir “apokaliptik” filmi perdelere taşıyor. Romanın okurun üzerinde bıraktığı güçlü ve ürpertici etki filme de yansıyacaksa bizleri sağlam bir uyarlama bekliyor diyebiliriz. Dünya Savaşı Z, 21 Haziran’da ülkemizde gösterime girecek. Roman, Zombi Savaşı adıyla Doğan Kitap tarafından Türkçeye kazandırılmıştı.

Aranan Adam
Yazar: John Le Carré - Uyarlama: Anton Corbijn

Politik gerilim ve casusluk romanlarının usta yazarı John Le Carré’nin, Türkçeye Altın Kitaplar tarafından çevrilen Aranan Adam romanından aynı adla uyarlanan film, soğuk savaş sonrası Çeçen bir gencin hikayesini anlatıyor. Hamburg’da geçen bu casusluk romanında Rus mafyası, kara para aklayıcıları, iflasın eşiğindeki bir İngiliz aile bankasının vârisleri ve Çeçen gencin geçmişini çözmeye çalışan Annabel isimli bir avukat var. Bu çokkatmanlı romanı uyarlayan isim ise, Ian Curtis’in yaşamını etkileyici bir sinemayla perdeye taşıyan Hollandalı fotoğrafçı ve yönetmen Anton Corbijn. Filmin heyecanlanmamıza neden olan kadrosunda da Rachel McAdams, Robin Wright, Philip Seymour Hoffman, Willem Dafoe ve Daniel Brühl gibi isimler yer alıyor. Gösterim tarihi netleşmeyen filmi yıl sonunda izlemeyi umuyoruz.

The Counselor (Avukat) *
Yazar: Cormac McCarthy - Uyarlama: Ridley Scott

Yılın merakla beklenen filmlerinden biri, hiç kuşkusuz, Ridley Scott’ın The Counselor’ı. Filmin oyuncu kadrosu ise bu merakı ikiye katlayacak cinsten: Brad Pitt, Javier Bardem, Michael Fassbender, Bruno Ganz, Penelope Cruz ve Cameron Diaz.  İhtiyarlara Yer Yok ve Yol romanları Kanat Kitap tarafından Türkçeye kazandırılan Cormac McCarthy’nin yazdığı The Counselor, bir avukatın uyuşturucu tacirleri ve suç dünyasına bulaştıktan sonra altüst olan hayatını konu alıyor. Yazar McCarthy’nin suç dünyasına hakimiyeti, Scott’ın ustalığıyla birleşince haliyle beklentimiz de oldukça yükseliyor. Filmin yıl sonunda vizyona girmesi bekleniyor.

Açlık Oyunları 2: Ateşi Yakalamak
Yazar: Suzanne Collins - Uyarlama: Francis Lawrence

Suzanne Collins’in 2008 yılı itibariyle yayımlamaya başladığı ve kısa sürede bir külte dönüşüp çok satan Açlık Oyunları serisinin sinemaya uyarlanması da çok gecikmedi. Yunan mitolojisi ve reality show'lardan ilham alınarak yazılan bu seri, uzak bir gelecekte Kuzey Amerika’nın Panem ülkesinde geçiyor ve 12-18 yaşlarındaki gençlerin tek kişi kalana kadar savaştıkları bir televizyon programını konu alıyor. Nihayet 2011 yılında Lionsgate şirketi tarafından film hakları satın alınan serinin ilk romanı Açlık Oyunları, Gary Ross tarafından uyarlandı ve yoğun bir ilgiye mazhar oldu. Serinin ikinci romanı Ateşi Yakalamak ise, 74. Açlık Oyunları’nı kazandıktan sonra Panem’in en yoksul bölgesine dönen Katniss ve Peeta’nın yaşadıklarını konu alıyor. Avusturyalı yönetmen Francis Lawrence’a emanet edilen serinin ikinci filminin ilki kadar etkileyici olup olmayacağı merak konusu. Yönetmenin Constantine (2005) ve Ben Efsaneyim (2007) filmlerini düşündüğümüzde bu konudaki beklentimiz de yükseliyor. Film Türkiye'de 22 Kasım’da vizyona girecek. Açlık Oyunları serisini de Pegasus Yayınları Türkçeye kazandırmıştı.

The Monuments Men (Anıt Adam) *
Yazar: Robert M. Edsel - Uyarlama: George Clooney

İyi Geceler, İyi Şanslar (2005) ve Zirveye Giden Yol (2011) ile yönetmenlik rüşdünü ispatlayan George Clooney, yönetmenliğini yapacağı The Monuments Men (Anıt Adam) ile II. Dünya Savaşı Almanya’sına götürüyor seyircisini. Robert M. Edsel’in aynı başlıklı kitabından uyarlanan filmin senarist koltuğunda ise, Clooney’nin yanı sıra daha önceki filmlerinde de birlikte çalıştığı Grant Heslov var. Gerçek bir olaya dayanan ve II. Dünya Savaşı döneminde çalınan sanat eserlerini Nazilerin elinden almak için kurulan özel bir ekibin hikayesini anlatan filmin oyuncu kadrosunda da Clooney’nin yanı sıra Matt Damon, Cate Blanchett, John Goodman, Bill Murray, Jean Dujardin gibi heyecan verici oyuncular yer almakta. 2013 sonunda vizyona girmesi beklenen filmin kitabını hangi yayınevinin çevireceğini ise merak ediyoruz.

Odd Thomas
Yazar: Dean R. Koontz - Uyarlama: Stephen Sommers

Mumya serisiyle (1999-2001) Türkiye’de hatırı sayılır bir seyirciye ulaşan Stephen Sommers, yeni filmi Odd Thomas’ı Dean R. Koontz’un aynı adlı romanından uyarlamış. Garip güçlere sahip Odd Thomas adında bir adamın, yaşadığı kasabayı kötülüklerden korumasını konu alan romanın uyarlamasında Anton Yelchin ve Willem Dafoe başrolleri paylaşıyor. Odd Thomas, İnkilap Kitabevi tarafından yayımlandı Türkçede.

Hayaletin Çırağı
Yazar: Joseph Delaney - Uyarlama: Sergey Bodrov

Cengiz Han (2008) filmiyle tanıdığımız Sergey Bodrov yeni filminde çoksatar bir romanı beyazperdeye taşıyor. Joseph Delaney’in Genç Thomas’ın hikayesini konu alan Hayaletin Çırağı romanı XVIII. yüzyılda geçiyor. Kötü ruhlarla savaşmak için eğitim alan Thomas rolünde Game of Thrones’un Jon Snow’unu başarıyla canlandıran Kit Harington yer alırken, Jeff Bridges ve Julianne Moore da kadrodaki diğer isimler. Romanı Tudem Yayınları tarafından Türkçeye kazandırılan Hayaletin Çırağı’nın vizyon tarihi ise 18 Ekim.

Bunlar da var!

L. Frank Baum’un Oz Büyücüsü'nden Sam Raimi’nin, Hakan Günday’ın Piç'inden Selim Demirdelen’in, J.R.R. Tolkien’in Hobbit: Smaug’un Viranesi'nden Peter Jackson’ın, Nobuaki Minegishi’nin İhtiyar Delikanlı'sından Spike Lee’nin, Günah Şehri 2'den Frank Miller’ın, Kami Garcia’nın Muhteşem Yaratıklar'ından Richard LaGravenese’in, Joe Hill’in Boynuzlar'ından Alexandre Aja’nın, Jose Saramago’nun The Double'ından Denis Villeneuve’nin, Patricia Highsmith’in Ocak Ayının İki Yüzü'nden Hossein Amini’nin ve Irvine Welsh’in Filth romanından John S. Baird'ın uyarladığı filmler, yılın merakla beklediğimiz diğer edebiyat uyarlamaları arasında…

* SabitFikir tarafından Türkçeleştirilmiştir.