BREXIT & LONDRA KİTAP FUARI

İngiltere, Avrupa Birliği’nden ayrılmaya üç yıl önce karar verdi. Bu, İngiliz yayıncılık dünyasında pek çok kişiyi rahatsız eden bir karar oldu. Zira bu hem hayatlarını hem de işlerini derinden etkileyecek bir değişiklikti. Tabii, bu karar anında hayata geçirilmedi. Derken fuarın açılış günü, yani 12 Mart geldi çattı. Londra Kitap Fuarı’nın açıldığı gün İngiltere Parlamentosu üyeleri Theresa May’in Avrupa Birliği’nden çıkış antlaşmasını tümden reddetti. 29 Ekim’de Avrupa Birliği’nden ayrılacak olan İngiltere Parlamentosu yeni bir çıkış antlaşmasının yapılmasını istiyordu.

Peki, bu yayıncılık dünyasını nasıl mı etkiledi? Açıkçası henüz herhangi bir etkiden söz etmek mümkün değil. Tabii şimdilik. İşte, fuardaki katılımcılar tam da bunun hakkında konuşuyorlardı. Örneğin, Penguin Random House Yayınevi’nin CEO’su Tom Weldon durumun kitap antlaşmalarını değil de yayınevlerinin dağıtım ve lojistiğini derinden etkileyeceğine emindi. Dahası pek çok başka yayıncı gibi o da AB’den ayrılmanın Avrupa’ya yaptıkları kitap ihracatını sona erdirme ve piyasayı Amerika’daki rakip yayınevlerine kaptırma ihtimalinden korkuyordu.

Buna karşın olayın bir de ters yüzü vardı: Pek çok yayınevi Brexit yüzünden çeviri edebiyatına daha çok ilgi duymaya başlamıştı. Bu durumu Fransız yayınevi Heloise d’Ormesson da teyit etti. Görünen o ki Brexit gündeme düştüğünden beri İngiliz editörler yabancı yazar arayışına girmişler. Kim bilir, belki de Brexit sonrası Avrupa’nın entelektüel kesiminden tamamen kopulacağından korkan editörler bunu engelleyebilmek için şimdiden önlem alıyorlar.

POLİTİK KİTAPLARIN ÖNDERLİĞİ

Elbette, Brexit’in İngiltere yayıncılık dünyasında yarattığı panik kitap piyasasının küçüldüğü ya da küçülmekte olduğu anlamına gelmiyor. Aksine fuarda yayınlanan raporlara göre İngiltere piyasası 2018’den beri yüzde 3 oranında büyüme göstermiş. Bu büyüme daha çok politik kitaplar üzerine olmuş. Bu durum sırf İngiltere’de ve dolayısıyla Brexit’le alakalı değil üstelik. Zira yine fuar raporları Amerika Birleşik Devletleri’nde de benzer bir durumun yaşandığını gösteriyor. Acaba yayıncılık dünyası ve okurlar, dünyanın içinde bulunduğu siyasal karmaşaya verecekleri tepkiyi politik kitaplarda mı aramaya koyuluyorlar?

İŞİTSEL KİTAPLAR E-KİTABIN YERİNİ Mİ ALIYOR?

Fuarda elbette yalnızca politik kitaplar tartışılmıyordu. Bunun yanı sıra son yılların en önemli teknolojik gelişmelerinden biri de gündemdeydi: İşitsel kitaplar. İşitsel kitaplar son birkaç yılda öylesine hızlı büyüdüler ki yayınevleri onlara ciddi yatırımlar yapmaya başladılar. Hatta dünyanın çeşitli yerlerinde Heraclon gibi sırf işitsel kitaplar “basan” yayınevleri bile açıldı.

Bu durum Londra Kitap Fuarı’na yalnızca iyi bir sohbet ve tartışma konusu olarak yansımadı. Aynı zamanda panellerin ve etkinliklerin ortasına da yerleşti. Örneğin fuar merkezinde daha önce hiç görülmemiş bir “işitsel kitaplar” podyumu kurulmuştu. Bu podyumda düzenlenen tüm etkinlikler, adı üstünde, işitsel kitaplar etrafında dönüyordu. Etkinliklerde işitsel kitapların geleceği konuşuluyor, okumalar ve kayıt dinletileri yapılıyordu.

İleride ne gibi teknolojik gelişmelerin görüleceğini, ne gibi değişikliklerin yaşanacağını yüzde yüz bilmemiz elbette mümkün değil. Ancak bu durum endüstri profesyonellerinin işitsel kitapların çok önemli olacaklarını düşündükleri gerçeğini değiştirmiyor. Kabul, işitsel kitaplara, e-kitaplara güvendikleri gibi güvenip istedikleri verimi yine elde edememe şansları var. Ne de olsa pek çok yayınevinin yatırım yaptığı e-kitaplar öngörüldüğü gibi kendi içinde başlı başına bir endüstriye dönüşmedi. Bugün e-kitaplar yıllar yılı basılan kitapların en fazla % 25’ini oluşturuyor. Pek çok kişinin yakında basılan tüm kitapların e-kitap olacağını, basılı kitaplara veda edileceğini öngördüklerini göz önünde bulundurursak bu pek de olumlu bir tablo değil. Ama unutmamamız gereken bir gerçek var: İşitsel kitaplar araba kullanma, ev işi yapma gibi durumlara çok daha uygunlar. Dolayısıyla okur kitleleri arasında daha çok kabul görebilir ve hatta hiç kitap okumayan insanlara kitap dinleme alışkanlığını kazandırabilirler. Bunun ne kadar gerçekçi bir tahmin olduğunu ancak zaman gösterecek.

ENDONEZYA: 17.000 YARATICILIK ADASI

Çoğu kitap fuarı gibi Londra Kitap Fuarı da her sene bir odak ülke seçmekte. Bu senenin odak ülkesi “17.000 Yaratıcılık Adası” sloganıyla karşımıza çıkan Endonezya’ydı. Bir odak ülke seçmenin manası ne diye soracak olursanız: Odak ülke seçmek edebi eserlerini ve geçmişlerini herkesin bilmediği ülkeleri dünyaya tanıtmaya ve bu ülkelerin eserlerinin çevirilerini dünyanın kalanına satmalarına yarıyor.

Kimi eserlerin hakları fuarın kendisinde satılıyor, kimisini yayıncılar fuardan sonra görmek isteyip eğer beğenirlerse satın alıyorlar. Bu sistemin tıkır tıkır işlediğinin kanıtını çok uzaklarda aramamıza da gerek yok. Endonezya’ya bakmamız yeterli. Zira fuar sırasında 23 Endonezyalı yazarın yurt dışı hakları çeşitli ülkelere satıldı ve yabancı yayınevleri 408 farklı yazarın eserini görüp incelemek istediler.