Hayat o denli hızlı akıyor, herşey o denli hızlı değişiyor ki, “gerçek”in hayata uyum sağlaması gitgide zorlaşıyor. Bugünün gerçeğiyle dünün gerçeği arasında dağlar kadar fark var artık. Yarının gerçeğini, hayal bile edemiyorum!

Bu noktada, hangi gerçekten söz ediyorsun, diye sorulabilir elbette. Her konuda, birbirinden farklı binlerce gerçek var. Kesinlikle hepsinden söz ediyorum. İstisnasız tüm gerçeklerden!

Peki “gerçek”in durumu buysa, “gerçeküstü” ne alemdedir? Dünün gerçeküstücülüğüyle bugünün gerçeküstücülüğü arasında fark var mı? Elbette var. Belki de “Yeni gerçeküstücülük” diye adlandırabileceğimiz bir tarzın çok ilginç örnekleriyle karşılaşıyoruz nicedir.

Genç, hatta en genç öykücülerimizden Ilgın Yıldız'ın ilk kitabı Yaygaracı Ruhlar bu açıdan çok iyi bir örnek. Bir ayağıyla gerçeğe sımsıkı basan, diğer ayağıyla sınır tanımadan uçan; ama bütünlük bozulmadığı için iki ayağı arasındaki uyumda en ufak bir aksama olmayan, açıkçası gerçekle bağını hiç koparmayan yeni bir tür gerçeküstücü anlatımla karşılaşıyoruz Yaygaracı Ruhlar'da.

Aslında sıradan sayılabilecek insanlar, sıradan sayılabilecek olaylar, mekânlar söz konusu. Ama öyküyü okurken, insanlarda bir tuhaflık seziyorsunuz. Olaylarda, mekânlarda da aynı tuhaflığı hissediyorsunuz. Anahtar sözcük bu aslında: Tuhaflık! Çok acayip, akıl almaz, gerçek dışı değil. Sadece tuhaf. O yüzden de gerçeklikten kopmuyor, gerçeğin, bizim algılayamadığımız başka bir boyutuyla karşılaşıyoruz. İkinci anahtar sözcük de “boyut” aslında. Aynı zamanda, aynı uzamda, yaşadığımız sıradanlığın tam da ortasında başka bir boyutun gerçekliği, bizim yaşadığımız boyutunkiyle harmanlanıyor. Böylece, bizim için yeni bir gerçeklik, başkaları içinse yeni bir gerçeküstülük çıkıyor ortaya.

Yaygaracı Ruhlar'ın en dikkat çekici öykülerinden biri olan Sırra Kadem'de, ani değil, kademeli gelişen bir sırra kadem hadisesiyle karşılaşıyoruz örneğin. Önce kasabanın ortasındaki elektrik direği ortadan kayboluyor; derken tamirci çırağı Zimzum. Aslında kasabaya hâkim olan, bu kayboluşların ardında yatan şey; boşluk. Bir zamanlar var olanlar zamanla yok oluyor ama, onların gerçekten var olup olmadıkları kuşkusunu da doğuruyorlar içimizde. Açıkçası, art arda sıralanan kayboluşların öyküsünü mü okuyoruz, yoksa zaten kayıp bir kasabada, aslında hiç olmayan şeyleri mi tahayyül ediyoruz, belli değil.

Fantastik öyküler yazmadığı halde kurguda fantastiğin özelliklerinden yararlanan, fantastik bir dil kullanmadığı halde gerçekçi dili fantastiğin öğeleriyle kuran Ilgın Yıldız, bu ilk kitabıyla, gerçeği dönüştürmeye başlayan bir kuşağın temsilcilerinden, hem de iyi temsilcilerinden biri olarak çıkıyor karşımıza. Dil demişken, Lütfen Sabahat adlı öyküdeki şu paragrafa değinmeden geçmeye gönlüm elvermiyor:

“...Sabahat, üç gün sonra, Beyoğlu'ndaki küçük evinde ömürsüz bulundu. Kalbine bir ağrı saplanmış, kalbi acımış. Bir türlü başından ayrılmayan dört kedisini, teker teker, inat ve güçlükle söküp atmışlar... Söküp atmışlar.”    

İki ise, kendi alanında gittikçe tanınmaya başlayan, sık sık konferanslar veren Bay Adelaide ile söyleşi yapan genç bir gazetecinin öyküsü. “Kendi alanı” dediğime bakmayın, Bay Adelaide'nin alanının ne olduğu, insanların onu dinlemek için neden bu konferanslara katıldıkları da çok açık değil. Zaten gazetecinin sorularına da kendisi değil, yardımcısı cevap veriyor. Bay Adelaide'nin cevap vermesi zaten beklenemez; çünkü o sadece düşünüyor... Fatura ödemek, televizyon seyretmek, kitap okumak, yemek yemek, banyo yapmak gibi bütün gündelik işleri yardımcısı yapıyor. Bu durumda, konferansları verenin de yardımcısı olması gerekiyor. Zaten yardımcısının adı da, büyük bir tesadüf örneği olarak, Adelaide! Aslında, bir insanın taşıdığı özellikleri paylaşan, biri sadece düşünmekle, diğeri eylem gereken işlerle uğraşan iki ayrı insanla karşı karşıyayız. Diğer bir deyişle, bir insanın iki yarısı, tuhaf bir biçimde iki ayrı insana dönüşmüş. Dış görünümlerindeki farklılık da, bir insanın sahip olabileceği fiziksel özellikleri paylaşmış olduklarını düşünmemize neden oluyor. Adlarına gelince... Yaptıkları işin içyüzünü gösteren bir şifre sadece. Bay Adelaide. Ne kadar da “alelaide”yi çağrıştırıyor!

Peki bu kişi (ya da kişiler) neden konferans veriyor? Bunu (ya da bunları) dinlemeye kimler gidiyor? Bu genç gazeteci, neden bu kişiyle (ya da kişilerle) söyleşi yapmaya kalkıyor? Gazeteyi okuyanlar bu söyleşiden ne alacak, ne anlayacak allahaşkına?

Öyküyü okurken bu soruları kendimize sorabildiysek eğer; bu öykünün fantastik bir yol izler gibi yaparken aslında gerçeğin tam da bam teline dokunduğunu, bizi ters köşeye yatırdığını fark ediyoruz. Gazeteleri açın ve kimlerle söyleşiler yapıldığına bakın; kimler konferanslar veriyor ve kimler onları dinlemek için salonları dolduruyor? Hepsi alelade değil mi? Pardon, hepsi Adelaide değil mi diyecektim...