Özgürlük ve Düzeltmeler romanlarıyla tanıdığımız yazar Jonathan Franzen'la bir okur ve yazar olmak üzerine... Yazara, son zamanlarda okuduğu romanlar, okuma rutini, ilgisini çekenler, hediye aldığı en iyi kitap, çocukluğunda kitaplarla kurduğu ilişki ve çok daha fazlasını sormuş The New York Times. Acaba Franzen, bu soruları nasıl cevaplamış?

Geçtiğimiz yıl okuduğunuz en iyi kitap hangisiydi?

Rachel Kushner'ın Flamethrowers (Ateşatanlar) romanına bayıldım. Ayrıca Mario Vargas Llosa'nın Dünyanın Sonunu Getiren Savaş'ı ile Milan Kundera'nın Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği'ni de saymam gerek.

İdeal okuma serüveninizi anlatır mısınız? (Ne zaman, nerede, ne, nasıl)

Aslında serüveni kitap yaratıyor. Bir kitabı çok severek okuyorsam, daha önceden sahip olduğumu fark etmediğim kadar çok vakit bulabiliyorum okumaya. Ancak şunu söyleyebilirim ki, iyi bir roman eşliğinde uzun bir uçak yolculuğu gibisi yok. Bir defasında yola çıkmadan evvel, eleştirmenlerin öve öve bitiremedikleri bir romanı almış, yerime kurulmuştum. Roman beni o kadar sıktı ki, yolun geri kalanında öylece oturup etrafı seyrettim. Tam bir azaptı. Ama bunun tersine, Zagrep'ten New York'a iki aktarmayla gideceğim zor bir yolculuk esnasında aldığım Edith Wharton'ın bir romanını öyle zevkle okudum ki, havaalanı çıkışında taksi sırası beklerken bitirdim.

Şu sıralarda hangi Alman yazarları okuyorsunuz?

Oldukça komik biri olan Thomas Brussig'i okuyorum ama ne yazık ki yazdıkları İngilizceye çevrilmemiş.Geçtiğimiz yıl da çevirilerini yaptığım Karl Kraus'u okuyordum. 

Sizi kendine çeken hikayeler var mı? Ya da tam tersine, iten?

Ben, kendi hayatları ve kendilerini içinde gördükleri hayatla ilgili bir şeyleri anlamlandırmaya çalışan romanları seviyorum ve tarihi roman denen türden de bu yüzden biraz uzağım. Ancak en sevdiğim romanların arasında Savaş ve Barış gibi romanların olmasını engellemiyor bu.

Kişisel gelişim kitabı okur musunuz? Önereceğiniz bir kitap var mıdır?

Oldukça yardımını görmüş olsam da galiba Freud'u bu kategoriye sokmamalıyız. 30'lu yaşlarımın başında, karanlık bir dönemimde Harriet Lerner'in Öfke Dansı kitabının bana bir rahatlama getirdiğini ise söylemeliyim.

Size hediye edilen en güzel kitap hangisiydi?

Don DeLillo'nun bana 1989 yılında gönderdiği Libra romanı. Yayımcımdan ilk romanımın bir kopyasını ona göndermesini söylemiş olmalıyım, başka türlü o kitabın bana hediye gelmesini beklemiyordum çünkü. Ancak 20'li yaşlarımı tamamen kapanıp, yazı yazarak geçirdiğimden ve DeLillo'ya yalnızca uzaktan hayran olduğumdan, bana imzalı bir romanını göndermesine inanamamıştım. Hâlâ da inanamıyorum sanırım.

Bir kitap yazmanın en güzel yanı nedir?

Varlığımı bir süreliğine ona ödünç veriyor olma hissi.

En zor ya da en az zevk alınan yanı?

Yıllar boyunca anlatacak başka bir hikayemin olup olmadığını sorgulamak.

Çocukken çok kitap okur muydunuz? O döneme ait, kitaplarla ilgili anılarınız var mı?

Ebeveynlerim çok çalıştıkları için kitap okumaya vakit bulamazlardı, ama ben her hafta halk kütüphanesine gider, bir sürü kitapla eve dönerdim. Babam her gece bana birkaç sayfa kitap okumaya gayret ederdi. Annemse bunu hiç yapmadı, babam iş için evden ayrıldığında bile. Sanırım bunun nedeni, babamın bana kitap okuduğu anların bize özel olduğunu düşünüyor olmasıydı.

Çocukken çok sevdiğiniz bir roman kahramanı var mıydı?

Casus Harriet'ı çok severdim. Çok genç yaşta ölen Louise Fitzhugh acaba yazdığı iki kitapla, kaç çocuğun yazar olma hayalleri kuracağını bilebilir miydi?

Hayatta ya da değil, bir yazarla tanışma şansınız olsa, kimi seçerdiniz ve ondan ne öğrenmek istediniz?

Kafka, Dönüşüm romanını bir grup arkadaşına okurken orada olmak isterdim. Arkadaşları durmaksızın gülüyorlarmış, evet, romanın içinde bir mizah var ama kimbilir Kafka onu nasıl bir ses tonuyla okuyordu.

Peki hangi roman kahramanıyla tanışmak isterdiniz?

Shakespeare'in yarattığı Rosalind'i seçerdim ancak onunla beşli ölçüye uygun olarak konuşmaya çalışmak zor olabilirdi!

DDD