Türkiye, 2012'de irili ufaklı birçok edebiyat etkinliğine tanık oldu: Dünyaca ünlü yazar ve akademisyenlerin de aralarında bulunduğu edebiyatçılar birçok festival, panel ya da konuşmada yer aldı. Tekrar hatırlayalım.

• Slavoj Žižek, David Harvey ve Terry Eagleton İstanbul'a geldi.

• Onur konuğunun Leyla Erbil olduğu, 10. İzmir Öykü Günleri düzenlendi.

• Dünyanın bir romandan esinlenerek hazırlanan ilk müzesi; Nobel ödüllü yazar Orhan Pamuk’un 2008’de yayınlanan ve 60’a yakın ülkede okuyucusuyla buluşan Masumiyet Müzesi, 28 Nisan'da açıldı.

         (Görsel çalışma: Sedat Girgin)

• Yayınlama özgürlüğü, eğitim yayıncılığı, çocuk yayıncılığı gibi pek çok konunun ele alındığı 5. Yayıncılık Kurultayı, 3-4 Mayıs'ta İstanbul BİLGİ Üniversitesi'nde gerçekleşti. Kurultayın bir diğer önemli olayı ise; açılışın ardından İngiliz Toplu Lisanslama Ajansı (CLA), Edebiyat ve İlim Eserleri Sahipleri Meslek Birliği (EDİSAM) ve Yayıncılar Meslek Birliği (YAYBİR) arasında imzalanacak olan Yayım Hakları Lisanslama ve Karşılıklı Temsil Sözleşmesi oldu.

• Her sene farklı bir ülke şiirini mercek altına alan Uluslararası İstanbul Şiir Festivali'nin tema ülkesi, Hollanda-Türkiye arasındaki ilişkilerin 400. yılı münasebetiyle Hollanda oldu.

• Beyoğlu Belediyesi'nce düzenlenen 6. Beyoğlu Sahaf Festivali'ne 65 sahaf katıldı.

• "Şehir ve Korku" temalı İstanbul Tanpınar Edebiyat Festivali bu sene dördüncü kez gerçekleşti. 20 farklı ülkeden 68 yazar, okuma ve tartışma etkinlikleri, öğrencilerle buluşmalar, atölye çalışmaları, imza etkinlikleri ve edebiyat partileri ile Türk ve Dünya edebiyatından örnekler İTEF kapsamında sunuldu.

Fuarlar, fuarlar: Hiç bitmesin!

2012 yılında sevindirici haberlerden biri kitap fuarlarının ülkemiz genelinde yayılması ve birçok ilde ilkleri gerçekleştirmesiydi. Yüzlerce yayınevi, yüzbinlerce ziyaretçinin katılımıyla gerçekleşen 2012 fuarlarına bir göz atalım.

• 2012'nin ilk kitap fuarı Adana'da gerçekleşti. Tüyap, Adana Büyükşehir Belediyesi ve Altın Koza’nın işbirliğiyle gerçekleşecek olan fuara 170'e yakın yayınevi ve sivil toplum kuruluşları katıldı.

• 16-19 Şubat tarihleri arasında Antalya Kitap Fuarı ilk kez düzenlendi.

• 225 yayınevi ve sivil toplum kuruluşunun katılımıyla düzenlenen Bursa 9. Kitap Fuarı’nda söyleşi, şiir dinletisi, panel ve çocuk etkinlikleri gibi 65 etkinlik yapıldı.

• 332 bin okurun ziyaret ettiği 17. İzmir Kitap Fuarı, 22 Nisan 2012 Pazar akşamı Uluslararası İzmir Fuar Alanı’nda sona erdi. Rekor katılımın görüldüğü fuar, dokuz gün boyunca açık kaldı.

• Daha önce 'Malatya Kitap Okuyor' kampanyası ile kitap okuma alışkanlığının kazandırılmasını amaçlayan Malatya Belediyesi, ilk kez düzenledikleri kitap fuarı ile Doğu Anadolu'da bir ilki gerçekleştirdi.

• Türkiye’nin en genç kitap fuarlarından olmasına rağmen kısa sürede Türkiye'nin 3. Büyük kitap fuarı olmayı başaran 4. Kocaeli Kitap Fuarı, bu yıl 350 yayınevi ve STK’nın yanı sıra İdefix'in de katılımıyla 20 Mayıs tarihine kadar açık kaldı.

• TÜYAP ve Türkiye Yayıncılar Birliği işbirliği ile 22-27 mayıs tarihleri arasında düzenlenen 3. Diyarbakır Kitap Fuarı, yaklaşık 100 yayınevi ve sivil toplum kuruluşunun katılımıyla gerçekleşti.

• Rekor üstüne rekor kıran ve İstanbul kültür hayatının önemli bir parçası olan 31. Uluslararası İstanbul Kitap Fuarı 25 Kasım'da sona erdi. 620 yayınevi ve pek çok sivil toplum kuruluşunun katılımıyla düzenlenen fuarda yurtdışından 40 ülke yer aldı. Ana teması 'Çocukluğum Yurdumdur- Çocuk ve Gençlik Edebiyatı' olan fuarın onur yazarı ise Gülten Dayıoğlu idi. Fuar yetkililerinden aldığımız bilgiye göre, fuarı bu yıl 452 bin okur ziyaret etti. Tüyap Kitap Fuarı, böylece, geçen yıllarda olduğu gibi yine kendi rekorunu kırmış oldu.

• Türkiye’nin en büyük online kitapçısı idefix.com’un her yıl düzenlediği ve artık geleneksel hale gelen Sanal Kitap Fuarı, bu yıl 10. kez düzenlendi. 23 Kasım- 23 Aralık tarihleri arasında idefix.com’da yer alan fuar, 81 ilin tamamından sipariş alarak Türkiye geneline yayıldı.

Kaybettiklerimiz

Bu sene yitirdiğimiz edebiyatçıları sevgi ve saygıyla anıyoruz.

• 7 Ocak 2011 Uluslarası İstanbul Kitap Fuarı'nın da konuğu olan Arapça edebiyatın önemli yazarlarından Mısırlı İbrahim Aslan yaşamını yitirdi ve ölüm haberi medyada yer almadığı için kimilerince eleştirildi.

• 19 Ocak 40 kuşağı şairi olarak bilinen Sabahattin Batur,  Aydın’da yaşamını yitirdi.

• 27 Mart Amerikalı şair ve feminist yazar Adrienne Rich, 82 yaşında hayatını kaybetti. Rich’in oğlu Pablo Conrad, uzun süredir eklem iltihabına bağlı sağlık sorunlarıyla mücadele eden şairin Santa Cruz’daki evinde hayata veda ettiğini açıkladı.

• 9 Nisan Senarist, oyuncu ve söz yazarı Meral Okay, akciğer kanseri sebebiyle yaşamını bitirdi. Mal varlığını Prof. Ali Nesin'in başında olduğu İzmir'deki Matematik Köyü'ne bağışlayan Okay için, 21 Kasım'da Sezen Aksu'nun da aralarında bulunduğu sevenleri tarafından bir anma gecesi düzenlendi.

• 8 Mayıs Türkçe'ye Canavarlar Ülkesinin Kralı olarak çevrilen Where the Wild Things Are adlı kitabıyla dünya çapında ün kazanan çocuk kitapları yazarı ve çizer Maurice Sendak, 83 yaşında hayata veda etti.

• 15 Mayıs Meksika’nın önde gelen edebiyatçılarından Carlos Fuentes, 83 yaşında yaşamını yitirdi. Kalp yetmezliği nedeniyle hayatını kaybeden yazarın ölüm haberini, Meksika devlet Başkanı Felipe Calderon, Twitter hesabından duyurdu.

• 30 Mayıs Sinema tarihçisi, yazar, çevirmen Rekin Teksoy, 84 yaşında yaşama veda etti. Teksoy, Decameron çevirisi ile İtalya Cumhurbaşkanı Kültür Şövalyeliği unvanını; İki Efendinin Uşağı çevirisiyle Avni Dilligil En İyi Çeviri Ödülü'nü, İlahi Komedya çevirisiyle, İtalyan Senatosu Çeviri Ödülü'nü almıştı.  

• 5 Haziran Marslılar, robotlar, dinazorlar, mumyalar, hayaletler, zaman makinesi ve aklınıza gelebilecek tüm uçuk kaçık şeylerin yazarı Ray Bradbury, 91 yaşında aramızdan ayrıldı.

• 28 Haziran İsveç Kibritleri adlı kitabıyla uluslararası çapta tanınan Fransız şair ve romancı Robert Sabatier, 88 yaşında Paris’te hayatını kaybetti.

• 8 Temmuz Türk tiyatrosuna Midas’ın Kulakları, Ben Anadolu, Kurban, Aşkımız Aksaray’ın En Büyük Yangını gibi pek çok eser kazandıran üretken yazar, dramaturg ve öğretim görevlisi Güngör Dilmen, İzmir’de hayatını kaybetti.

• 30 Temmuz Kitapları çoksatanlar listesinden inmeyen, ustaca yaptığı İrlanda kasaba yaşantısı betimlemeleriyle tanınan İrlandalı yazar Maeve Binchy, geçirdiği bir dizi hastalığın ardından Dublin'de yaşamını yitirdi. Binchy 72 yaşındaydı.

• 31 Temmuz 86 yaşındaki Amerikalı entelektüel, yazar, sinemacı, politikacı ve eleştirmen Gore Vidal, Los Angeles'taki evinde hayatını kaybetti.

• 13 Ağustos Kadın dergisi Cosmopolitan’ın editörü ve beyni Helen Gurley Brown hayatını kaybetti. Brown, kadın devriminin ateşli ve cesur bir örneğiydi.

• 25 Eylül Abdallık geleneğinin son büyük temsilcisi, büyük ozan Neşet Ertaş, İzmir'de tedavi gördüğü hastanede ileri evrede prostat kanseri nedeniyle yaşamını yitirdi.

• 29 Ekim Çok sevdiğimiz şair, yazar ve ressam Sami Baydar, ani bir kalp krizi sonucu aramızdan ayrıldı. Şair daha 50 yaşındaydı.

Ve kazanan...

Kısa bir süre sonra geride bırakacağımız 2012'de, edebiyata yaptıkları katkı ve kazandırdıkları eserler için, birçok değerli yazar ve şair ödüllendirildi. İşte bunlardan öne çıkanları:

• 16. Altın Portakal Şiir Ödülü – Mahmut Temizyürek

• 58. Sait Faik Hikaye Armağanı – Yalçın Tosun

• 2012 PEN Duygu Asena Ödülü –  Ayşe Berktay ile Büşra Ersanlı

• Aydın Doğan Ödülü – Selim İleri

• Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri – Selim İleri

• Duygu Asena ‘Kadının Hala Adı Yok’ Roman Ödülü – Pelin Özer

• En Etkili Uluslararası Yazar Ödülü (Çin) – Orhan Pamuk

• Erdal Öz Edebiyat Ödülü – Murathan Mungan

• Haldun Taner Ödülü – Kerem Işık

• Mahsus Mahal Dostluk Ödülü – Ragıp Zarakolu

• Man Booker Ödülü – Hilary Mantel

• Melih Cevdet Ödülü – Hüseyin Yurttaş ile İsmail Uyaroğlu

• Metin Altıok Ödülü – Tozan Alkan

• Nazım Hikmet Barış Ödülü – Yaşar Kemal

• Nobel Edebiyat Ödülü – Mo Yan

• Orhan Kemal Roman Armağanı – Yiğit Bener

• Ömer Seyfettin Öykü Ödülü – Aykut Ertuğrul

• Tarabya Çeviri Büyük Ödülü – Ahmet Arpad

• Yunus Nadi Öykü Ödülü – Seray Şahiner