Şiir para kazandırır mı?

Bu soruyu kimsenin evet diye yanıtlayacağını sanmıyorum. En azından Türkiye’de. Hatta Avrupa’da. Hatta dünyada... derken orada durdum. İtalyan“Poesia” dergisinin son sayısında okuduğum bir haber durdurdu beni. Durdurdu da ne demek, değerli çizerTurhan Selçuk’un kahramanı Abdülcanbaz gibi söylersek “şallak mallak” etti.

Haber şuydu: Amerika’nın en saygın ödüllerinden biri olan ve bir şaire “tüm yapıtları” için verilen Ruth Lilly Şiir Ödülü’nü bu yıl David Ferry kazanmıştı. Buraya kadar doğal. Haberin çarpıcı yanıysa ödülün tutarıydı: Tam 100 bin dolar.

Haberden, 1924 New Jersey, Orange doğumlu Ferry’nin aynı zamanda çevirmen olduğunu, hatta daha çok çevirmen olarak tanındığını öğreniyoruz. Almanca, Fransızca, İtalyanca, Latince ve eski Babil dilinden çeviri yapan Ferry, halen Boston ve Suffolk üniversitelerinde ders veriyormuş. Vergilius’un “Aeneis”ini çevirmekte olup yeni şiir kitabı“Bewilderment” da hazırmış.

Çoğu kitabında şiirleri ile çevirilerine bir arada yer veren Ferry’nin bir söyleşide çeviri yapmakla şiir yazmanın çok farklı işler olmadığını, bazı şiirlerinin şiir ve çeviri çalışmaları arasındaki etkileşimden doğduğunu belirttiği ve“Ben ikisinde de yalnızca güzel ve olabildiğince anlaşılır dizeler oluşturmaya çalıştım” dediği de haberde yer alan bilgiler arasında.

Ruth Lilly Şiir Ödülü 1986’dan bu yana her yıl yaşayan bir Amerikalı şaire veriliyor. Ödülü verense Eli Lilly ilaç devinin vârisi Ruth Lilly’nin 100 milyon dolar bağışladığı The Poetry Foundation. Çağdaş Amerikan şiiriyle ilgilenenler için ödülü daha önce alanları da sayalım:

Adrienne Rich, Philip Levine, Anthony Hecht, Mona Van Duyn, Hayden Carruth, David Wagoner, John Ashbery, Charles Wright, Donald Hall, A.R. Ammons, Gerald Stern, William Matthews, W.S. Merwin, Maxine Kumin, Carl Dennis, Yusef Komunyakaa, Lisel Mueller, Linda Pastan, Kay Ryan, C.K. Williams, Richard Wilbur, Lucille Clifton, Gary Snyder, Fanny Howe ve Eleanor Ross Taylor.

Bu şairler arasında, daha önce hiç duymadığım, adı nedeniyle ilgimi çeken Yusef Komunyakaa’yı bir araştırayım dedim ve bir kez daha “şallak mallak”oldum. Ruth Lilly Şiir Ödülü’nü 2001’de kazanan Komunyakaa daha önce, 1994’te başka bir ödül kazanmış: Kingsley Tufts Şiir Ödülü. Ve, bir şaire tüm yapıtları için değil, yalnızca bir kitabı için verilen bu ödülün tutarı da 100 bin dolar. Yani tek şiir kitabına verilen yalnızca Amerika’nın değil, dünyanın en büyük para ödülüyle karşı karşıyayız.

Üstelik, 1993’ten beri verilen bu ödülün bir de kardeşi var: İlk şiir kitabına verilen Kate Tufts Şiir Ödülü. 10 bin dolar tutarındaki bu ödülse 1994’ten beri verilmekte. 1994’te Kingley Tufts’ın yanı sıra, parasal karşılığı 10 bin dolar olan Pulitzer Şiir Ödülü’nü de kazanan Komunyakaa’nın bütün bu ödül paralarını nasıl değerlendirdiği konusunda bir bilgiye rastlamadım. Ama Ferry’nin ödülle ne yapacağı sorusunu“hayır işleri” diye yanıtladığına bakılırsa, paraya pek gereksinimi olmadığı anlaşılıyor.

Gel de Amerikalı şairleri kıskanma! Son bir söz: Bu çok ödüllü şairler Türkçeye çevrilseler de okusak.

Egemen Berköz, Cumhuriyet