Fransa'da Türk Edebiyatı

DİDEM ÇELİK

Fransız yayınevi Publie Net, okurlarına ilk kez Çağdaş Türk Edebiyatı'ndan bir derleme sunuyor. Çevirmen Canan Maraşlıgil'in “kişisel bir çaba” ile Türk edebiyatından seçkileri Fransızcaya çevirmesi ile oluşan derleme, daha önce Fransızcaya çevrilmiş ve çevrilmemiş 6 Türk yazarın eserlerini içeriyor. Projenin nasıl doğduğunu ve kimlerden oluştuğunu konuştuğumuz Canan Maraşlıgil, yazarların ses kaydını da barındıran derlemeye okurun nasıl ulaşabileceğini anlattı.






1. En baştan alalım. Meydan | la place nedir?

Meydan | la place, Fransızca Türk çağdaş edebiyatı derlemesi.
Bu çalışmayla, kataloğunda Fransızca çağdaş edebiyatı, bazı klasikler ve İngilizce, Almanca ve Yunancadan çeviri eserleri bulunan Publie Net yayınevi, Türk çağdaş edebiyatını ilk kez okurlarına sunuyor.

                                                                                                                                          (Canan Maraşlıgil)

2. Peki bu fikir nasıl oluştu, neden bu yazarların seçildi?

Öncelikle bu proje, önemli bulduğum Türk çağdaş edebiyatından eserlerin Fransızcaya çevrilmemiş olmasından kaynaklanan kişisel bir çaba ile başladı.

Meydan | la place’ın okurları dilerler ise yazarların hazır çevrilmiş eserlerine de ulaşabilsinler diye daha önce Fransızcaya çevrilmiş ve çevrilmemiş yazarları bir arada sunmayı seçtik.

İstanbul Marmaray'dan fotoğraflar ekledik çünkü “Meydan | la place”ta yapım aşamasında bir proje

3. Derleme fikri nasıl ortaya çıktı?

E-kitaba ve dijital imkanlara karşı ilgimin artmasıyla e-kitap ve web üzerinden yazılan edebiyatın önde giden uzmanlarından François Bon'un çalışmalarını takip etmeye başladım. Publie Net yayınevinin yayınladığı eserleri büyük bir zevkle okuyordum.

François ile ilk kez 2010'da tanıştık. Ona, Türk çağdaş edebiyatından sunmak istediğim yazarları önerdim; o da fikre çok sıcak baktı. Birlikte konuşarak, okura ilk önce bir derlemenin sunulmasının iyi bir başlangıç olacağını düşündük.

Yazar ve yayın müdürü François Bon, tavsiye ettiğim yazarlardan hiç birini tanımıyordu. Bir derleme ile başlamamızı önerdi ve yayınevi editölerinden Christine Jeanney de projeye dahil oldu. Çalışma ilerledikçe tek bir cildin yeterli olmayacağını fark ettik ve  Meydan | la place’ı yıllık bir çalışma haline getirmeye karar verdik.

(Christinne Jeanney)

E-kitabın imkanlarını mümkün oldukça kullanmayı denedik. Örneğin, bazı yazarların çevrilmiş parçalardan Türkçe okumalarını ekledik, böylece Fransızca okurun, Türkçe dilinin ritmini ve yazarın kendi sesini duyma şansı oluyor. İstanbul Marmaray projesinden de fotoğraflar ekledik, çünkü “Meydan | la place”ta yapım aşamasında bir proje. 

Derlemenin bu ilk cildinde toplam 6 tane yazar var: Hakan Bıçakçı, Karin Karakaşlı, Perihan Mağden, Latife Tekin, Ece Temelkuran ve Ahmet Ümit.

                                                                                                                                                (François Bon)

4. Okur derlemeye nasıl ulaşabilir?

Meydan | la place, Publie Net sitesinin yanı sıra, iTunes, Amazon (kindle), FNAC vs gibi bir çok e-kitap mağazasında satışa sunuldu. Ayrıca derlemenin web sayfası da var: http://meydanlaplace.net/

Daha geniş bir okur kitlesine ulaşmayı hedefleyen Publie Net, kuruluşundan beri, Fransa ve yurt dışında kütüphanelerle de çalışıyor (örneğin Montreal devlet kütüphaneleri, Institut Français Londra...).

Kütüphanelerde, değişik edebiyat etkinliklerine katılarak ve sosyal medya üzerinde derlemeyi elimizden geldikçe tanıtıp okurlara yakın olmak istiyoruz.

İşin büyük kısmını twitter üzerinden sürdürdük

5. Kitapların çevirmeni yalnızca siz misiniz? Sizden başka kimlerin emeği söz konusu?

(Gwen Catala)

Evet, bütün eserlerin seçkisini ve çevirisini ben yaptım. Gelecekte daha fazla çevirmenlerle çalışabilmek istiyoruz, sadece benim bakış açım değil, çeşitli yaklaşımlar sunmak istiyoruz.

Uluslararası çalışan bir ekibiz. Böyle bir proje için hepimizin çevirim içi olabilmemiz vazgeçilmezdi: işimizin ciddi bir kısmını twitter ve e-mail üzerinden sürdürdük. Bu yakın iletişim projenin başarısı için çok önemli, birbirimizi destekliyor, güven içinde çalışıyoruz.

Ben Amsterdam’da yaşıyorum. Editörler: Christine Jeanney, Fransa’da yaşayan yazar ve editör ve Roxane Lecomte, Brüksel’de yaşayan Fransız editör ve tasarımcı. ePub'u hazırlayan: Roxane Lecomte ve Gwen Catala, Gwen Chiang Mai (Tayland)’da yaşayan Fransız editör ve tasarımcı.

Yayın sorumlusu: François Bon, Tours’da yaşıyor fakat Fransa, Belçika, Kanada ve başka bir çok yerde çalışıyor.
Derlemede yer alan tüm Marmaray projesinin fotoğrafları Amsterdam’da yaşayan araştırmacı ve fotoğrafçı Erinç Salor’a ait. Marmaray projesinde çalışanlarında desteği sayesinde bu fotoğrafları derlemeye ekleme imkanımız oldu. 
Ayrıca Türkiye’de yazarlar ve ajanları da projeye başından beri sıcak baktılar ve destek oldular. Onların desteği olmadan proje var olamazdı.

6. Son olarak; böyle bir çalışma ilk kez mi yapılıyor?

Bildiğim kadarı ile, dijital ortamda Fransızca Türk çağdaş edebiyat derlemesi ilk kez yayınlanıyor. Başka yayın kanallarında yapılmış diğer çalışmalara Meydan | la place için hazırladığım açılış metnimde değiniyorum (örneğin Actes Sud'ün "Lettres Turques" koleksiyonu: http://www.actes-sud.fr/rayon/recherche/1607/all). 

Daha önce anlattığım gibi, daha fazla okumak isteyen okurların dönebileceği hazır çevrilmiş eserleri bulabilmeleri için, Fransızcaya daha önce çevrilmiş ve çevrilmemiş yazarları bir arada sundum. Bu nedenle de Meydan | la place’ın web sayfasında mümkün oldukça bu yazarların diğer bulunabilecek Fransızca yapıtlarına (kitap, metin, söyleşi...) yer veriyoruz.

                                                                                                (Roxane Lecomte)

Bu derleme tabi ki benim seçtiğim ve çevirdiğim eserlerden oluştuğundan, çağdaş Türk edebiyatına kişisel bir bakış sunuyor (sevmediğim bir eseri çevirmem söz konusu olamaz).
Gelecekte başka çevirmenler ile de çalışabilmek isterim. Publie Net ile birlikte çağdaş Türk edebiyatının zenginliğini bu yıllık derleme aracılığı ile Fransızca okura sunmayı planlıyoruz. Bazı eserlerin tümünü çevirip sunmak isteriz elbette, ama bir çok açıdan iyi niyet yeterli olmuyor, en önemlisi eserlerin dijital haklarını satın alabilmek, yazarlara, yayın evlerine ve çevirmenlere düzgün bir gelir sağlayabilmek için yeni imkanlar düşünmemiz gerekiyor. Şu an projenin çoğu, ne kadar profesyonelce yapılmış olsa da, bir çok insanın iyi niyet, tutku ve motivasyonuna dayanıyor.