Tıp ve edebiyat ilişkisi, tıbbın insanla olan ilişkisi gibi tarih boyunca şekil değiştirmiş, her dönem yeni yaklaşımlarla genişlemiştir. Tıbbın tarihi, insan acılarının da tarihidir aslında. Edebiyatın içinde kapladığı yer, diğer bilim dallarından hep daha büyük olmuştur tıbbın. Hastalık ve savaş ilişkisi, salgınlar, distopya anlatılarındaki tehlikeli virüsler, mekânla olan ilişkisi (Thomas Mann’ın Büyülü Dağ’ındaki sanatoryum gibi) ekolojideki yeri, ırk ve etni site bağı… Gittikçe büyüyen, genişleyen bir evrendir tıp edebiyatın içinde. Özellikle son bir yıldır yaşadığımız olağanüstü pandemi koşulları, doktorlara olan ilgi ışığını biraz daha parlattı. Salgının adsız kahramanlarına dönüştüler.

Oysa tıbbın edebiyatla olan ilişkisi hiç de dışarıdan değildi. Düşünün ki, iki disiplinin de ana konusu hep insan oldu. Freud bilinçaltını açıklamak için edebiyattan yardım aldı. Baba katlini Oedipus Kompleksi diye adlandırırken Sophokles’in oyunundan, Dostoyevski’nin Karamazov Kardeşler romanından güç aldı. (Ki Dostoyevski de Moskovalı bir doktorun oğluydu, epilepsi ve kumar bağımlılığından mustaripti.) Oliver Sacks nöroloji profesörüydü ve nöroloji rahatsızlıklarını müthiş edebi lezzetteki kitaplarıyla anlattı. Irvin D. Yalom da Sacks’tan farklı değildi. Divan’ındaki hastaları roman kalıbıyla anlatıyordu meraklı okurlara.

Anton Çehov, tıp ve edebiyatla olan ilişkisini bir tür “aşk üçgeni” teması üzerinden tanımladı hep. Ki Moskova Tıp Fakültesi’ni de bir gazeteye yazdığı komik kısa öykülerden kazandığı para ile bitirdi. Yeraltı edebiyatının mucitlerinden L. Ferdinand Celine ömrü boyunca ne yazmaktan vazgeçti, ne de hekimlikten. Hatta yoksul hastalarını para almadan tedavi etmekle ün kazandı Fransa’da. Sıra dışı bir yazardı ama tıp fakültesi bitirme tezini Sabunun Galileosu üzerine yaptı. Rastlantıya bakın ki, Celine’in dev eseri Gecenin Sonuna Yolculuk’u Tükçeye çeviren Yiğit Bener de eski bir tıp öğrencisiydi. Türkçede tıp ve edebiyat ilişkisi şairler üzerinden gelişti hep. Ceyhun Atuf Kansu’dan Hüsrev Hatemi’ye; Levent Dalar’dan Kemal Sayar’a, Alper Gencer’e hani doktor olduklarını bilmesek, şiirleriyle bile çok önemli şairler olarak adlarını yazdırdılar şiir loncasına. Bu sayımızın dosyasını kendisi de bir doktor olan Mahmut Talha Uçar kaleme aldı. Sağlıklı günlerde, keyifli okumalar dilerim…