İbn Tufeyl 1185 senesinde hayata gözlerini yumduğunda cenazesine katılanlar arasında Muvahhid hükümdarı Ebû Yusuf Yakub el-Mansur da bulunuyordu. Bu durum, büyük âlimin sadece devrinin bilim adamları ve talebeleri arasında değil Marakeş Sarayı’nda da hatırı sayılır bir itibara sahip olduğunun ispatıydı. Ortaçağ âlimlerinin genel karakteristiği olan farklı ilim dallarında ihtisas sahibi olmak İbn Tufeyl için de geçerli bir durumdu. O da pek çok alanda eğitim görmüş, tıp, astronomi ve felsefe sahasında önemli bir isim haline gelmişti. O, kendisini derinden etkileyen ve İslam dünyasında “İkinci Aristo” olarak kabul edilen Fârâbî’nin aksine saray ve iktidarla daha yakın ilişkiler kurmuş, harikulâde tıp bilgisi sayesinde saray hekimliğine getirilmiş, Muvahhid halifesi Ebû Yâkub Yusuf’un ve onun oğlu Ebû Yusuf Mansur’un yakın desteğini görmüştü. Burada oldukça aktif bir şekilde halifenin politikalarını desteklediği anlaşılmaktadır. Halifenin vezirliğini yaptığına dair bazı rivayetlerin varlığı İbn Tufeyl’in saraydaki etkisini ortaya koyar. O, Ebû Yâkub Yusuf’un isteğiyle Hıristiyanlara karşı cihad etmenin faziletine dair bir risale de kaleme almıştı. Endülüs coğrafyasında diğer âlimler arasında biraz daha öne çıkması biraz da halife ile olan bu yakınlığı ile ilişkiliydi. Seyahat için Gırnata/Granada’dan ayrıldığı zaman yol arkadaşı Muvahhid hükümdarının oğlu olması, İbn Tufeyl’in iktidar zümreleriyle her zaman içli dışlı olduğunun açık bir göstergesidir.

Talebeliği sırasında eserlerini okuduğu Aristo ve Fârâbî’nin yanı sıra, kendisi gibi Endülüs’lü bir diğer âlim olan İbn Bâce, İbn Sinâ ve Gazzâlî de etkilendiği diğer âlimlerdi. Bununla birlikte ilerleyen zamanda, bazı konularda adı geçen filozofları eleştirmekten de geri kalmayacaktır.

İbn Tufeyl de Fârâbî gibi inzivaya yani kendini toplumdan soyutlayıp “Yaratılış”ın hakikatini tefekkür etmeye büyük önem verirdi. İbn Tufeyl’in en önemli ve okunan eseri hiç şüphesiz Hay b. Yakzan idi. Hay b. Yakzan tasavvufi ve felsefi bir eser olmanın yanı sıra yazarının dünyaya bakışını ortaya koyuyordu. Eserin ana teması varlık problemi idi. İbn Sina başta olmak üzere pek çok âlimin kafasını meşgul eden bu problem, Hay b. Yakzan üzerinden İbn Tufeyl tarafından da sorgulandı. İlhan Kutluer’in ifadesiyle “Hay, fiziki varlığı ile tabiatın bir parçası olmakla birlikte uygulama ve bilme imkânlarıyla tabiatı müşahede eden, tabii varlık alanındaki temel düzen ve işleyiş hakkında düşünen, akıllı bir canlı olarak yeryüzündeki mevcudiyetini anlamlandıran gözlem alanı ötesindeki metafizik varlık fikrine varan ve nihayet manevi tecrübeler sayesinde bir takım metafizik bilgilere ulaşan ideal özneyi temsil ediyordu”. İbn Tufeyl adlı eserin yazarı Taneli Kukkonen’e göre ise; “Hay, bir bebekten kusursuz bir insana evrilişi tasvir ediyordu”.

İbn Tufeyl, insanın varlık ve hakikati gözlem ve tecrübe ile fark edebileceğini düşünüyordu. Bu nedenle Hay b. Yakzan’ı bu çerçevede kurgulamıştı. Bu yaratıcı Tanrı fikrine ulaşmanın zorlu bir yoluydu. Yine Kutluer’e göre: “Tabiatın bağrında hayatını devam ettirebilmek için çeşitli aletler yapma çabasının yanında, varlığı anlamlandıran gayreti içine giyen Hay, mantıki aktarım yoluyla tabiattaki işleyiş, bütünlük, düzen ve gayenin akledilir ve soyut gerçekliğine bütün bu kozmolojik delillerle de yaratıcı Tanrı fikrine ulaşacaktır.” Bu eser aynı zamanda tefekküre dalmanın hakikati keşfetmedeki önemini de vurgulayan güzel bir örnekti. Hakikate ulaşmak ancak onun için gayret etmek, onu tabiatta müşahede etmek ile mümkündü. Tanrı-âlem-insan bağlamı doğru bir şekilde ancak bu şekilde anlamlandırılabilirdi. Kısacası dağın yüksekliğini anlayabilmek ancak onun eteklerine tırmanmakla anlaşılabilirdi.

İbn Tufeyl felsefi görüşleriyle hem Doğu’yu hem de Batı’yı etkiledi. Onun Batı felsefesinin gelişimindeki etkisi bilhassa 1349 senesinde Hay b. Yakzan’ın Moise de Narbonne tarafından İbranice’ye tercüme ve şerh edilmesiyle başladı. Onun fikirleri başta talebesi Bitrûcî olmak üzere takipçileri tarafından sonraki nesillere aktarıldı. Hay b. Yakzan her ne kadar özgün bir esermiş gibi gösterilse de Jack Goody’nin Tarih Hırsızlığı adını taşıyan kitabında da ısrarla vurguladığı Batı merkezli “Tarih Hırsızlığı”nın bir neticesi olsa gerek, Daniel Defoe’nin Robinson Crouse adlı meşhur romanının da ana fikrini meydana getirmişti.