Cioran’la metafizik bir vatansızlık hali, mağlup olmaya yazgılı bir hayatın adını koyarak halimizi bize yakın kılmıştık. Akabinde ise Nurdan Gürbilek bu halin edebiyattaki iz düşümlerini takip etmişti. Gördük ki tutunamamak bir hal olarak baki kalsa da tutunamamanın biçimleri değişiyor. Bugün artık gündelik hayat, siyaset, ideolojiler ve tüm bunların üzerindeki varoluş sancısı tarafından sıkıştırılan insanlar artık arada kalma hali yerine kaçıp gitmeyi düşünür oldular.

Bu izahat ışığında, halihazırda içinde bulunduğumuz çağa hâkim olan ruhu, biraz da arabeskleştirerek söylersek “gidelim buralardan” şeklinde ifade etmek mümkün. Beyaz yakalılar için bu, son birkaç yıla kadar şehirden kırsala, keşmekeşten sakinliğe, maddeden manaya göç etmek anlamlarına geliyordu. Şimdilerde ise, girdiğiniz her ortamda başka ülkelere, başka iklimlere gitmek isteyen insanların hayallerine, planlarına, serzenişlerine rast geliyorsunuz. Kafeleri, siyaseti, sosyal medyayı, odaları ve sofraları doldurup anlam atmosferimizde yer kaplayan bu konunun edebiyata sızmaması da mümkün değil elbette. Doğrusu da böyledir aslında, edebi eser toplumdaki bir fenomene karşılık geldiğinde çokça okunup sevilir. Zira insanlar onda kendilerini bulmaya, kendilerini aynalamaya, kendi göğüslerini yarıp açmadan da kalplerinden geçeni okumanın konforunu bulurlar. İşte Cioran’dan ödünç alarak ifade edersek bu ezeli mağlubiyetin kendini kaçıp gitme şeklinde gösteren yeni biçimini Tuğba Doğan’ın yeni romanı Nefaset Lokantası’nda, romanın başkahramanı Salih’te buluyoruz.

Diğer yandan, Nefaset Lokantası’ndaki gitme motifi, Melisa Kesmez’in geçtiğimiz yıl yayımlanan Nohut Oda’sında gördüğümüz gitme haliyle ruh akrabalığı içinde. Sırf bunun üzerinden bile bir edebiyat sosyolojisi yapmak mümkün esasında. Salih, ezeli mağlubiyetin bu topraklardaki şu sıralar aldığı şekli, kuşandığı yeni biçimi ifade ettiği için, edebiyat atmosferinde Selim Işık gibi zamanından önce değil tam da yaşanırken zuhur etmekte. Tam da bunun için güçlü bir karakter olarak çok sevilip, okur nezdinde karşılık bulacağını öngörüyorum. O nedenle de merakla bekleyeceğim okurların tepkilerini.

Peki, Salih kimdir? Romanımızın başkahramanı Salih, işsiz kalmış bir gazetecidir. Hayatta tam da kendini bir yere ait hissettiğinde; bir kadına âşık olduğunda sevdiği kadının, yani Nihan’ın intihar mektubuyla sarsılmış bir adam. Çocukluğu ise yetimlik ve öksüzlükle, yersiz yurtsuzlukla yaralı. Salih bu halden, buralardan gitmek istiyor, bileti cebinde fakat aksilikler bir türlü yakasını bırakmadığından gidemiyor. “Salih’in yaşadığı toprakta gitmekten bahsetmek bir var olma biçimine, bir kimliğe dönüşeli çok olmuştu, onun da kendini içine dahil edebildiği en geniş toplumsal kalabalık işte bu gitmekten bahsedenlerin oluşturduğuydu.” Alıntıdan da anlaşıldığı gibi Salih yalnız olmasa da tam bir kaybeden ya da nam-ı diğer ezeli mağlup.

Tuğba Doğan, romanın akışı içerisinde Salih’in perspektifinden çıkarak, Salih’in iç sesini konuşturuyor. Aslında bu Salih’in değil, Salih’in içinden konuşan dışarının sesi. Salih’in dünyaya öznel bakışına karşın dışarıdan, nesnel bir bakış. Kötücül değil, gerçekçi. Salih’in cüce adını verdiği bu ses Salih için “Senin içinde kendine sebep arayan bir keder vardı başından beri… Sende iyileşme arzusu yok. Hastalık ihtiyacı var,” diyor. Mağlubiyet halini, bu ruhu ifade etmede çok başarılı cümleler. Romanın genelinde de bu hava hissediliyor. Salih başarıyla çizilmiş, derinden hissedilmiş ve çok çok iyi ifade edilmiş bir karakter. Roman gücünü Salih’in ruh halini başarıyla ifade etmesine ek olarak, cüce adı verilen bu rasyonel aklın, kalabalığın, var olma kaygısı değil de hayat gailesi çekenlerin sesini yankılamasından alıyor bence. Salih’in kaybetmeye yazgılı halinin sağlamasını bu cücenin bakışıyla okurken oluşan karşıtlık bu karakteri daha sahici ve inanılır kılıyor. Nefaset Lokantası yalnız Salih’in hikayesiyle değil, bu lokantanın bir araya getirdiği insanların da hikayeleriyle var oluyor. Lokantanın sahibesi Afitap Hanım otoriter ama anaç, neyi nereye koyması gerektiğini bilen, hayattan lezzet almayı bilen bir karakter. Salih’in sevgilisi tiyatro oyuncusu Nihan ise dokunduğu şeyi başkalaştırıp güzelleştiren insanlardan biri. Salih ise bu romanda Nihan’ın intiharı ile Afitap Hanım’ın ani ölümüyle yüzleşmeye, başa çıkmaya çalışıyor. Öksüz ve yetim büyüyen, kendini bir yere ait hissedemeyen bu karakterin hayatına girip, oraya yerleşip, lezzetini ve rayihasını katıp sonra aniden çıkıvermeleri, tam da bir tutunamayanın başına gelecek cinsten. Salih’in öksüzlüğünde de bize tanıdık gelen, sahici bir hikâye gizli: İkinci eşlerin, kumaların çocuklarının hüzünlü hikâyesi. Romanın diğer karakterlerinin hikâyeleri de sahici ve samimi bir şekilde kurulmuş. Tüm bu yönleriyle Nefaset Lokantası’nda bir akşam yemeğini tüm edebiyatseverler hak ediyor diye düşünüyorum.