Yok olan bir geçmişi bulup, araştırmak ve geçmişten ders almak hiç de kolay olmasa... Kalıntıları bulabilmek biraz daha kolay olsa da orada insanlar nasıl yaşar, ne yer, ne içerler en önemlisi iletişimleri nasıldı bunu anlamak daha zor olsa gerek. İşte bu kaybolmuş geçmişi tam hatları ile gün ışığına çıkarırken de yapılan çalışmaların zorluğu da ayrı bir konu oluyor.

Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık böyle bir çalışmayı kitaplaştırdı. Kasım ayı sonuna kadar da Yapı Kredi Kültür Merkezi, Beyoğlu’nda izleyebileceğimiz, fotoğraflardan, haritalardan oluşan belgesel niteliği ön plana çıkan şahane bir sergi ve aynı zamanda da kitabını hazırladı.

Celal Bayar, 1952

Alman Arkeoloji Enstitüsü'nden eski Boğazköy Kazı Başkanı Jurgen Seeher ile Ayşe Baykal Seeher ve Hattuşa’nın şimdiki Kazı Başkanı Andreas Schacher fotoğraf sergisinin bilimsel ve görsel danışmaları bu belgesel çalışmaya başlama nedenlerini, kitabın önsüzünde: ‘Anadolu’daki en eski kazılardan olan biri olan Hattuşa kazılarının tarihçesini canlandırmak fikri bize çok çekici geldi. Hattuşa’da her şey nasıl başladı? İlk yılların araştırmacıları, emek verenleri kimlerdi? Proje onlarca yıl boyunca nasıl bir gelişim geçirdi?’diye ifade etmişler.

Osman Hamdi Bey

Bence çok güzel bir yaklaşım. Böylece, sergideki fotoğraflarda köyün ve kazı ekibinin ilişkilerini izleyebiliyor, hikayelerin anlatıldığı panolarda ise kazı çalışmalarının hikayelerini kolaylıkla okuyabiliyoruz. Böylece sosyolojik açıdan da bir köyün 1906–2012 yılları arasındaki bilimsel bir ekiple kurdukları iletişimi de izleme olanağı buluyoruz.

Onlarca yıl süren Hattuşa kazı çalışmalarında 1934’te çekilmiş bütün kazı ekibinin topraktan yapılmış kazı evinin damında ayakta çekilen fotoğraf var ki, beni Newyork’a götürdü. 20. yüzyılın en bilinen fotoğraflarından biri olan 1932’de NewYork’taki Rockkefeller Merkezi gökdeleninin inşasında işçilerin öğle yemeği yediği anın fotoğrafı. Kazı çalışmalarında çekilen fotoğrafla hemen hemen aynı tarihlerde çekilmiş olması beni zaman tünelinde kıtalararası yolculuğa çıkardı bir anda. Fakat o fotoğraf için bir iddia ortaya atıldı geçenlerde. Konu; ‘Lunch a top a Skyscraper’ (Gökdelenin üstünde öğle yemeği) isimli bu fotoğrafın işçilerden habersiz çekilmediği, şirketin işçilere reklam amacıyla poz verdirdiği idi. Fotoğrafı çekenin, Charles Ebbets olduğu düşünülse de, o sıralarda inşaat sürecini takip etmek için haber ajanslarından birçok fotoğrafçının gönderildiği ortaya çıktı. Bu fotoğrafın bütün haklarına sahip Corbis İmaj’dan tarihçi Ken Johnston, "Bu fotoğraf, Rockefeller tarafından reklam amaçlı çekilmişti. İşçiler gerçekti ancak o pozu vermeleri söylenmiş ve onlarca fotoğrafçı çağrılmıştı" dedi. Topraktan tek katlı bir yapı ve emeği geçenler, bir gökdelen ve emeği geçenler… Fotoğrafı kim çektiği ise gözüne sağlık. İki fotoğrafa baktığımda kıtalararası yolculuğum devam ederken, ilk aklıma gelen ıssız ücra bir köyde şehirden gelmiş arkeologlar ve belki de bu ıssız köylerden o gökdelenlerin inşası için orada bulunan işçiler oldu.

Şimdi, Murtaza Dayanç’ın dediği gibi; "İki asra yaklaşan bir serüven… Tarihin doğduğu topraklarda güneş kursunun izinde… Dört bin yıl öncesine uzanan insanlık hafızası ve daha fazlası… Zamanın süper gücü, barışın ve hoşgörünün sembolü Hititler’n başkenti… İhtişamıyla akılları zorlayan ve bir o kadar da boynu bükük, sıra sıra kerpiç surlarla çevrili Hattuşa..."nın gün ışığına çıkarılmasının başlangıcında emeği geçenlerin fotoğrafları köylülerle işbirliği bir kitapta toplandı. Emeğe saygı ve gelecek kuşaklara ışık tutmaya devam etmek için.

Çalışmalarda, bilinen bilinmeyen emekçiler olsa da işbirliğinin ve sabrın önemine ışık tutan Hattuşa’da 106 Yıl bütün dünyadaki Alman Arkeoloji Enstitüsü ve üniversite arşivlerinden toplanan 1500 adet fotoğraf ve filmin içinden seçilmiş 300 kadar orijinal fotoğraftan oluşan bu çalışmanın ürünü, baş ucu kitabımız oldu bile…

Sergi: Hattuşa’da 106 Yıl Sergisi

Tarih: 12 Ekim – 30 Kasım 2012

Yer: Yapı Kredi Kültür Merkezi, Beyoğlu

Sergi ziyaret saatleri: Hafta içi: 10.00 – 19.00

C.tesi: 10.00 – 18.00 – Pazar: 12.00 – 18.00