Türk öykücülüğünde 50 Kuşağı'nın tarihsel ve düşünsel önemi üzerinde ne kadar durulsa az. Nitekim onlar Türkiye'de modernist öyküyü icat ettiler. Yeni bir dil, yeni bir söyleyiş tarzı, yeni bir bakış ve yeni temalar kullanarak klasik tahkiye geleneğinden bambaşka bir türü ortaya koydular. Öyle yapmaları da icap ediyordu çünkü bildiğiniz gibi, müzik değişince dans da değişir. İkinci Yeni şiirini kurarken anlatmak istediğini, estetiğini, duyuşunu ne vezne sokabilirdi ne de heceye. Benzer şekilde, öykücüler de klasik gelenekte karşılığı olmayan bir türü, Batılı bir form olan öyküyü bu topraklarda icra ettiler, bunun için de öncelikle onu kurmaları gerekiyordu. Türk öyküsünün serencamına bakıldığında 50 Kuşağı'nın etkilerini takip etmek mümkün. Bu konu üzerine epey de literatür oluşmuş durumda. Ancak, çok kısaca ifade etmek gerekirse, 50 Kuşağı'nın estetiğini belirleyen en önemli etmenlerden biri olarak, onların öyküyü anlatılan bir şey olarak değil de yapılan, kurulan bir şey olarak görmeleri olduğunun altı çizilmeli.
Bu kuşağın önemli temsilcilerinden biri olan Ferit Edgü'de de aynı hassasiyete rast geliriz. Biçim ve içeriğin ilişkisinde Edgü, değişen insanı ve o insanın bakışının ancak farklı bir biçimde kurulabileceğini göstermek ister gibi dilde, anlatımda ve ifadede yeniliklere gider. Hikaye anlatan değil de hikaye yazan biri gibi kurar metinlerini. Anlam ve anlatım dünyası gündelikten yazının atmosferine taşınır. Edgü özelinde söylesek de 50 Kuşağı'yla başlayan bu eğilim halen modernist edebiyatın paradigmasının temel taşlarından biri olmayı sürdürüyor.
Edgü'den uzun uzadıya bahsetmemizin bir sebebi var elbet. Baran Güzel'in editörlüğünde çıkan Parçalar, Ferit Edgü'nün Çığlık isimli kitabının sonundaki tamamlanmamış metinleri yeniden yazma, tamamlama teşebbüsü. Bu derlemede Pelin Buzluk, Melida Tüzünoğlu, Mevsim Yenice, Hakan Bıçakcı, Bahadır Cüneyt Yalçın, Kerem Işık, Okan Çil, Sedat Demir ve Emirhan Burak Aydın gibi genç kuşak yazarlar, Edgü'nün "Dileyen okur-yazar, bu parçalardan yola çıkarak bir öykü, bir roman ya da bir oyun yazabilir. Böylesi bir durumda, ‘herhangi bir hak iddia etmeyeceğimi’ şimdiden belirtirim," deyişinin kışkırtıcılığına kapılarak kaleme sarılmışlar.
Bu derleme, "ustalara saygı kuşağı" kapsamında değerli olduğu kadar, 50 Kuşağı'nın poetikasından kopuşlar ve yine onunla irtibatları göstermesi bakımından da kıymetli. Aynı şekilde, paralel bir okumaya da izin vererek öyküdeki yeni eğilimleri de görünür kılıyor. Örneğin Bahadır Cüneyt Yalçın ve Okan Çil üzerinden şimdilerde yeni yeni türeyen çok bilmiş anlatıcıyı gözlemliyoruz. Çok bilmiş anlatıcı, entelektüel düzeyi yüksek, sürekli göndermeler yapan, toplumdan kopuk ama onu alaya almaktan geri duramayan bir tip: Absürde yaslanan ve ancak metnin içinde var olan yeni bir mizah türetiyor. Hakan Bıçakcı, Mevsim Yenice ve Sedat Demir üzerinden ise, anlatıyormuş gibi yapan anlatıcıya bir bakış atabiliyoruz. 50 Kuşağı bize metnin kurulan, yapılan bir şey olduğunu öğretmişti. Fakat artık 2000'lere gelindiğinde postmodern anlatı tekniklerinin sonuna kadar kullanılmasıyla tavsayan bu yapıntılardan, yeniden hikayeye dönüşün yolları aranmaya başlandı.Bıçakcı, Yenice ve Demir'in öyküleri, bu metinlerin yapıntı olduğunun farkında, ama onları olabildiğince sahici kılmak adına uğraş veriyor: Bize bir hikaye anlatıyorlar. Kerem Işık, Pelin Buzluk ve Melida Tüzünoğlu'nun öyküleri, Edgü'nün ruhunu devam ettiren denemeler olarak okunabilir. Emirhan Burak Aydın'ın öyküsü ise Edgü etkisinde ama kendi sesini de duyuran bir senteze yaslanmış.
Tüm bu yönleriyle bu derleme, Ferit Edgü'ye bir saygı duruşu olmasının yanı sıra, Türk öyküsündeki yeni yönelimleri, farklı sesleri ve anlatma biçimlerini gösteren bir eser olması bakımından da dikkate değer. Belki de bundan yirmi sene sonra 2010 kuşağından bahsederken Parçalar'a atıf yapacağız, kim bilir.
Yeni yorum gönder