Birkaç yazarı, hatta kendini yazdıklarımdan farklı gören herkesi tenzih ederek söyleyebilirim ki, benim de içinde yer aldığım kuşak çeviri edebiyatla yetişti, Türkçe edebiyatı ancak bazılarımız okudu, bazılarımız ise bu kitapları eline bile almak istemedi. Bir kuşağın Türkçe edebiyatı bu denli kenara bırakmasının pek çok sebebi vardı, ama en önemlisi Türkçe edebiyatın, 'iyi insan' olma yolunda atılacak gerekli bir adım, mecburi bir okuma olarak gösterilmesiydi. Çukurova insanının acısını kendi acılarımızdan üstün tutmamızı söylüyordu mahallemizin yakışıklı abileri. Biz bulutları arşınlamak istiyorduk oysa ki... Lise koridorlarında, dersane kantinlerinde, kahvehanelerde solcu abilerin elimize tutuşturduğu, gazete kağıdıyla kaplanmış ajitasyon romanları başka bir Türkiye’nin özlemini anlatıyor ve yine başkalarının acıları her şeyin üzerine yerleştiriyordu. Edebiyat öğretmenleri mahalledeki yakışıklı abilerden farklıydı. Onlar Peyami Safa hakkında ödevler hazırlayıp Nazım Hikmet’in adını ağzımıza bile almamamızı istiyordu. Herkes başka telden çalar, başkasının şarkısını söylerken; alnımızda 'ergenlik'lerle çeviri edebiyatın sonsuz coğrafyasına bıraktık kendimizi. Bizler Yaşar Kemal yerine Steinbeck okuduk. Amerika’nın yoksulluğu Çukurova’nın yoksulluğundan daha çekici geldi bize. Sonraları Beatniklerin yolculuklarında onlara eşlik etmeye başladık. Bukowski’yle içkisini Henry Miller'la kadınlarını paylaşıyorduk. Hiçbir şey anlamasak da James Joyce okumayı ayrıcalık, Borges sözcüğünü hava atmak sayıyorduk.

Yaşar Kemal okumak bu toprağı dinlemek gibiydi. (Görsel: Kaan Bağcı)

Sonra büyüdük ve kitaplar yazmaya başladık. Hatta içimizden biri yeni kitabının tanıtımı için yüksek tirajlı bir gazetenin kendisiyle yaptığı söyleşide “Yaşar Kemal’i sevmiyorum” dedi. Bu toprakların kutsallarından birine dil uzatma cesareti göstermişti. Aslında, benim kuşağımda Yaşar Kemal’i sevmeyen bir sürü insan vardı ve bunu söylemeye kimse cesaret edememişti. O, bunu söylerken, artık bir kuşağın Yaşar Kemal’in izinden gitmeyeceğini, yeni bir kuşağın gelenekleri kıracağını söylüyordu aslında. Kendince haklıydı. Hatta Yaşar Kemal'i yok sayıp başka bir edebiyat bile yaratabilirdik biz bu topraklarda! “Başka bir edebiyat” yaratamasak da, yazdık hepimiz. Ama karşımıza büyük bir sorun çıktı: Türkçe...

Biz çeviri edebiyatla beslenirken Türkçeyi unutmuştuk. Kimse üzerine alınmasın, ama oturup çeviri öyküler, çeviri romanlar yazar olduk. Çünkü yeteri kadar bilmiyorduk Türkçenin sınırsızlığını… O çeviri romanlardan usulca aldığımız cümlelerle, nerede yaşadığı belirsiz karakterler yarattık. Biraz da bizdik o karakterler. Bizler gibi kimliksiz kalmıştı onlar da... İki dil arasına sıkışmış, ama her iki dili de bilmeyen; İstanbul’u Manhattan, tinercileri beatnik sanan ucubeler doğurdu dillerimiz…

Bizim kuşağın yarattığı bu melez dilin tek ilacının kim olduğunu Çıplak Deniz Çıplak Ada'yı okurken bir kez daha hatırladım. Yaşar Kemal okumaktan geçiyordu kurtuluş. Çıplak Deniz Çıplak Ada'yı okurken bir kere daha anladım ki, Yaşar Kemal okumak Türkçe ile yıkanmak gibiydi. Yaşar Kemal okumak, arınmaktı tüm karmaşık kavramlardan. Yaşar Kemal okumak bu toprağı dinlemek gibiydi.

Yaşar Kemal dinlerim ben…

Yaşar Kemal hakkında büyük sözler etmek benim haddime değil; ne söylesem yetersiz kalacak, bilirim. Yaşar Kemal, bu ülkenin yaşayan en büyük yazarı ve benim kendini bilmez övgülerime ihtiyaç duyduğunu hiç sanmam. Zaten söylenen söylenmedi mi onun hakkında? “Homeros’tan sonraki en büyük destan anlatıcısı” dedi büyüklerimiz. Elbette öyleydi, ama Türkçenin kurtarıcısı da oydu benim için. Ne zaman Türkçeye ihtiyacım olsa bir Yaşar Kemal kitabı yetişirdi imdada. Ne zaman Türkçeyi dinlemek istesem Yaşar Kemal dinlerim ben…

Çukurova insanının acısını, kendi acılarımızdan üstün tutmamızı söylüyordu mahallemizin yakışıklı abileri.

Bunca zaman sonra yepyeni bir hikaye anlatıyor Yaşar Kemal. 1998'de Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana ile başlayan Bir Ada Hikâyesi, Çıplak Deniz Çıplak Ada ile devam ediyor. Belki de son buluyor... Çukurova’nın yanık topraklarına değil, denizin ortasında açmış çiçekler gibi duran adalara uzanıyor Yaşar Kemal yine. Uzaktan haber bekleyenlerin, uzakları özleyenlerin hikayesini anlatıyor. Yurtlarından koparılmışların anılarına dokunuyor. Yağız atların nasıl yetiştirileceğini anlatıyor, nasıl balık tutulacağını, Nişancı’nın bilcümle balığının izini nasıl sürdüğünü... Yaşar Kemal denizi anlatıyor, suyun köpükleri vuruyor okurun yüzüne... Türkçesiyle dokunuyor denize, deniz konuşmaya başlıyor. Kelimeleri toprağa değiyor ve toprak dile geliyor. Yaşar Kemal susuyor büsbütün ada konuşuyor, adalar konuşuyor. Bir ses cümbüşü var kitap boyunca. Kuşlar konuşuyor, balıklar konuşuyor, yaban arıları, menekşeler konuşuyor…  Yaşar Kemal’in  sesiyle dile geliyor Türkiye. Küçücük bir kitabın içine bütün Anadolu'yu, Rumeli'yi, adaları, denizi sığdırıyor Yaşar Kemal yine...

Çıplak Deniz Çıplak Ada'yı okurken Türkçenin aslında ne kadar güzel bir dil olduğunu iliklerinize kadar hissediyorsunuz. Bazen hikayeyi şaşırıp dilin denizinde kayboluyorsunuz. Sizi  bilmem, ama kelimelerden yapılma o denizde kulaçlar atarken, Yaşar Kemal okumak kurtaracak Türkçeyi diye geçiriyorum içimden…

Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun dizeleri düşüyor aklıma… “Şairim” diyor Eyüboğlu ve devam ediyor “Zifiri karanlıkta gelse şiirin hası / Ayak seslerinden tanırım / Ne zaman bir köy türküsü duysam / Şairliğimden utanırım… ”

Yaşar Kemal okumak, çeviri edebiyattan beslenmiş, payına biraz da yazmak düşmüş bizler için 'köy türküsü şaşkınlığı' gibi oluyor her zaman. Yazdıklarımızdan utanıyor ve Yaşar Kemal’in kelimelerini arasında kayboluyoruz…