Dünyanın en önemli edebiyat ödüllerinin başını çeken Nobel Edebiyat Ödülü'nün bu yılki sahibi Perulu yazar Mario Vargas Llosa oldu. 30'a aşkın yapıta sahip olan Vargas Llosa, 1982 yılında Gabriel Garcia Marquez'in Nobel'e değer bulunmasından bu yana ödülü alan ilk Güney Amerikalı yazar. İsveç Akademisi'nin ödülü yazara verme gerekçesi ise "güç kavramının haritasını çıkarması ve bireyin direniş, başkaldırı ve yenilgisini dokunaklı biçimde ele alan imgeleri".

YAzar, para ödülü olarak ayrıca 1,5 milyon dolar alacak. Nobel ödülünü kazananlar, ödüllerini 10 Aralık'ta Stockholm'de  düzenlenecek törenle alacaklar.

MARİO VARGAS LLOSA KİMDİR?

Perulu roman, öykü ve oyun yazarı, eleştirmen Vargas, dedesinin konsolos olarak görev yaptığı Cochabamba'da yetişti. Lima'daki askeri bir okuldan mezun oldu. Lima San Marcos Üniversitesi’nde edebiyat eğitimi gördü. İspanya’da Madrid Üniversitesi’nde doktora yaptı.

Yapıtları ülkemizde Can Yayınları'ndan yayımlanan yazarın ilk eseri 1952'de basılan "İnkanın Kaçışı" adlı oyundu. Ardından çeşitli dergilerde öyküleri yayınlandı. Gazetecilik ve televizyonculuk yaptı. "Cuadernos de Composiction" ile "Literatura" dergilerinin yayın kadrosunda yer aldı. 1959-1966 arasında Paris'te yaşadı. İlk romanı "Kent ve Köpekler" 1963'de yayınlandığında büyük ilgi gördü. Birçok dile çevrildi.

3 yıl Londra'da yaşadı. 1969'da ABD'de Washington Üniversitesi'nde ders verdi. 1970'te Barselona'ya yerleşti. 1974'te Lima'ya döndü.

1990'da Demokratik Cephe'nin adayı olarak katıldığı Peru başkanlık seçimlerinde başarılı olamadı. Latin Amerikalı yazarların en tanınmış ve ustalarındandır. Halen eşi ve üç çocuğuyla birlikte Avrupa’da yaşıyor.

BAHİSÇİLER YANILDI

Komitelerin müzakereleriyle son 50 yıldır adaylar resmi olarak gizli tutulurken; aday gösterenler ve bahisçiler olası adayları kamuoyuna sızdırmayı hiç aksatmıyor. Ancak, bahisçilerin bu sene kazanmasını muhtemel gördüğü isimler arasında İsveçli şair ve yazar Tomas Transtromer, Polonyalı şair Adam Zagajewski, Güney Koreli şair Ko Un, Cezayirli kadın yazar Asiye Cebar, Kanadalı yazar Alice Munro ve Suriyeli şair Adonis vardı. Geçen yıllarda favori gösterilen ancak ödülü kazanamayan Joyce Carol Oates ve Asya Cebar da pek çok kişiye göre Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanma ihtimali olan isimler arasında gösteriliyordu.

İLK KAZANAN SULLY PRUDHOMME

Nobel'i ilk kez 1901 yılında Fransız şair ve düşünür Sully Prudhomme kazandı. Jean-Paul Sartre'ın 1964 yılında kabul etmediği Nobel Edebiyat Ödülü'nü geçen sene Romanya asıllı Alman yazar Herta Müller almıştı. 2006 yılında ise ilk kez Türkiye’den bir yazar, Orhan Pamuk Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanmıştı.

1960'dan bu yana Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazananların tam listesi söyle:

2008: Jean-Marie Gustave Le Clezio, Fransiz
2007: Doris Lessing, Ingiliz
2006: Orhan Pamuk, Türk
2005: Harold Pinter, Ingiliz
2004: Elfriede Jelinek, Avusturyali
2003: J.M. Coetzee, Güney Afrikali
2002: Imre Kertesz, Macar
2001: V.S. Naipaul, Trinidad asilli Ingiliz
2000: Gao Singcien, Çin dogumlu Fransiz
1999: Günter Grass, Alman
1998: Jose Saramago, Portekizli
1997: Dario Fo, Italyan
1996: Wislawa Szymborska, Polonyali
1995: Seamus Heaney, Irlandali
1994: Kenzaburo Oe, Japon
1993: Toni Morrison, Amerikali
1992: Derek Walcott, St. Lucia
1991: Nadine Gordimer, Güney Afrikali
1990: Octavio Paz, Meksikali
1989: Camilo Jose Cela, Ispanyol
1988: Necip Mahfuz, Misirli
1987: Joseph Brodsky, Rusya asilli Amerikali
1986: Wole Soyinka, Nijeryali
1985: Claude Simon, Fransiz
1984: Jaroslav Seifert, Çekoslovakyali
1983: William Golding, Ingiliz
1982: Gabriel Garcia Marquez, Kolombiyali
1981: Elias Canetti, Bulgaristan asilli Ingiliz
1980: Czeslaw Milosz, Polonya asilli Amerikali
1979: Odisseus Elitis, Yunanli
1978: Isaac Bashevis Singer, Polonya asilli Amerikali
1977: Vicente Aleixandre, Ispanyol
1976: Saul Bellow, Kanada asilli Amerikali
1975: Eugenio Montale, Italyan
1974: Eyvind Johnson ve Harry Martinson, Isveçli
1973: Patrick White, Britanya dogumlu Avusturalyali
1972: Heinrich Boell, Bati Almanyali
1971: Pablo Neruda, Silili
1970: Alexander Solzenitsin, Rus
1969: Samuel Beckett, Irlandali
1968: Yasunari Kawabata, Japon
1967: Miguel A. Asturias, Guatemalali
1966: Shmuel Y. Agnon, Polonya asilli Israilli ve Nelly Sachs, Alman asilli Isveçli
1965: Mihail Solohov, Rus
1964: Jean-Paul Sartre, Fransiz(ödülü kabul etmedi)
1963: Yorgo Seferis, Urla dogumlu Yunanli
1962: John Steinbeck, Amerikali
1961: Ivo Andriç, Yugoslav
1960: Saint-John Perse, Guadeloupe asilli Fransiz