Dünya Yazarlar Birliği PEN’in 79. Uluslararası Kongresi İzlanda’nın başkenti Reykjavik’te yapıldı. Konu “İfade Özgürlüğü - Dijital Atılımlar ve Sınırlar – Dil Hakları ” olarak belirlenmişti. 320 bin nüfuslu ülkedeki kongrede 70’ten çok PEN Merkezi temsil edildi. Şili’de seçilmiş Marksist Allende hükümetine karşı CIA destekli ordu darbesinin 40. yıldönümünde, Şilili yazar Antonio Skarmeta konuklar arasındaydı. Türkiye PEN Merkezi Yönetim Kurulu’ndan Kongreye üç kişi katıldı: İkinci Başkan Halil İbrahim Özcan, Uluslararası İlişkiler Sekreteri Zeynep Oral ve Sayman Tülin Dursun.

Türkiye, bu yıl en çok eleştirilen ülkelerden biri 

Kongre, önce "Hapisteki Yazarlar Komitesi"; "Barış Komitesi";  "Kadın Yazarlar Komitesi"  "Çeviri ve Dil Hakları Komitesi" nin bir yılı kapsayan rapor ve analizleri üzerine çalıştı. Yıllık raporda Uluslararası Başkan John Ralston Saul öncülüğünde oluşturulan Uluslararası PEN Heyeti’nin geçen kasımdaki Türkiye ziyaretine de yer verildi. Tutuklu gazeteciler ile başka aydınların durumları, uluslararası standartların gerisinde kalan davalara ve verilen cezalara dikkat çekildi. Sonuçta, Türkiye bu yıl da en çok eleştirilen ülkeler arasında yer aldı. İfade özgürlüğü, insan hakları ve demokrasi kavramlarının ağır darbeler aldığı belirtildi.  

Yurttaşlarına en çok şiddet kullanan ülkeler: Suriye, Mısır, Rusya, Vietnam, Bahreyn

Kendi yurttaşlarına en çok şiddet kullanan ülkeler: Suriye, Mısır, Rusya, Vietnam, Bahreyn. 2012’de 87 ülkeden hapisteki 786 yazar, PEN’in özel ilgi alanına girdi. Bunların çoğu ve en kötü durumda olanları: Türkiye, İran, Meksika, Vietnam ve Çin’de. Sanal ortamda özgürlükleri yok sayan ülkelerin en başında gelen 5 ülke şunlardır: Türkiye, Vietnam, Çin, İran ve Suriye. Dünyada en çok gazetecinin öldürüldüğü ülkeler: Meksika, Honduras, Brezilya. (Sadece Honduras’ta 2009’dan beri 33 gazeteci öldürüldü.)

Bazı ülkelerin Suriye’ye yönelik askeri operasyon niyetine PEN Kongresi’nde karşı çıkıldı. Ne pahasına olursa olsun diyalog gerekliliği ve şiddet dışı çözümler vurgulandı.

Dil Hakları bağlamında geliştirilip 2011’de onaylanan PEN Girona Manifestosu’ndan sonra Barış Komitesi bağlamında hazırlanan Bled Manifestosu bu yıl onaylandı. Bu kongrede iki yeni PEN merkezinin kuruluşu Temsilciler Meclisi tarafından resmen onaylandı: Myanmar (Burma) PEN Merkezi ile mevcut Tüm-Hindistan PEN Merkezi’nden ayrı olarak kurulan Delhi PEN Merkezi.  Öte yandan, yıllardır işlevsiz olan Kamerun PEN ile İsrail PEN merkezleri “uykuda”, Yunanistan PEN Merkezi ile kapanmış ilan edildi. Bu kardeş merkezlerin yeni  yazar gruplarınca PEN amaç, değer ve ilkeleri doğrultusunda hayata döndürülmesi ortak bir dilek olarak vurgulandı. Bölgesel ağlar: Ural Altay ülkeleri, Balkan Ülkeleri , Ortadoğu ülkeleri, Akdeniz Ülkeleri arasında daha sıkı işbirliği yolları arandı.                                                  

Kürt PEN bir araya geldi

1990’da kurulan Kürt PEN Merkezi geçen mayısta ilk kez Diyarbakır’da genel kurul yapmış ve Kürt Yazarlar Derneği’nin önceki Başkanı Şeyhmus Sefer Başkan, Berivan Dosky ise İkinci Başkan seçilmişti. Türkiye PEN temsilcileri ile Kürt PEN temsilcileri çeşitli sorunlar bağlamında önceki yıllarda yaptıkları gibi sohbet ederek görüş alışverişinde bulundular. 2014 PEN Kongresi Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te, 2015 Kongresi ise Kanada’nın Quebec kentinde düzenlenecek. Polonya PEN Merkezi Krakow kentinde evsahipliği arzusunda. Birkaç yıldır 2014 için İstanbul’u düşünen PEN Türkiye Merkezi  ise hükümetin artan baskıcılığı karşısında bu öneriyi ertelemek zorunda kaldı. İlkece, Uluslararası PEN Kongresi demokrasi ve insan hakları bağlamında karnesi kötü olan ülkelerde düzenlenmiyor.