İşten eve, evden işe; işten okula, okuldan işe; hayat hızla akıp giderken, bırakın geçen seneyi, dün yaptıklarımızı dahi unutuyoruz. Sevgililerimizin ve arkadaşlarımızın doğum günlerini atlıyor, özel günleri kutlamadan geçiyoruz. Tablo böyleyken, sevdiğimiz bir romancının doğduğu günü hatırlamamız ya da ünlü bir şairin öldüğü günü bilmemiz elbette mucize olurdu. Öyleyse hafızamızı tazeleyip, tarihte bu hafta Türkiye'de ve dünyada edebiyat dünyasını etkileyen hangi gelişmelerin yaşandığına bakalım:

3 Mart

İngiliz şair ve filozof Edward Herbert (1583), İngiliz şair Edmun Wller (1606), İngiliz oyun yazarı Thomas Otway (1652) ve Galli yazar Arthur Machen (1863), doğdu. Katalan şair Ausias March (1459), Rus yazar Mikhail Artsybashev (1927), Fransız yazar Georges Perec (1982), Tenten'in çizeri Georges Remi Hergé (1983), Avusturyalı yazar Arthur Koestler (1983), Fransız yazar Marguerite Duras (1996) ile Türk şair Yusuf Hayaloğlu (2009), hayatını kaybetti.

1883 - Mektebi Sanayii Nefise (Güzel Sanatlar Akademisi) öğretime açıldı.
1923 - Time dergisinin ilk sayısı yayımlandı.
1977 - Gazeteci, yazar Zekeriya Sertel, 25 yıl aradan sonra 1977'de Türkiye'ye geldi. Uluslararası Gazete Sahipleri Federasyonu'nun cumhurbaşkanına ve başbakana gönderdikleri mektuplar olımlu sonuç verdi. Danıştay kararıyla Zekeriya Sertel 1952 yılında ayrıldığı Türkiye'ye dönebildi.
1989 - Süleymaniye Camii'nde bir grup, tekbir getirerek "Salman Rüşdi'ye ölüm" sloganlarıyla protesto gösterisi yaptı.

4 Mart

Alman yazar Kito Lorenc (1938), doğdu. Rus yazar Nikolay Gogol (1852), Kanadalı yazar Ernest Buckler (1984) ve Türk şairMustafa Irgat (1995) yaşamını yitirdi.

1934 - Ankara Radyosu yayınına başladı.
1951 - İnönü Ansiklopedisi'ndeki görevine son verilen eğitimci Agâh Sırrı Levent, bunun haksız bir uygulama olduğunu belirterek, Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri'yi düelloya davet etti.

5 Mart

Rus şair Vasili Kirilloviç Trediakovski (1703), ABD'li yazar ve çizer Howard Pyle (1853), ABD'li yazar Frank Norris (1870), İsveçli- ABD'li yazar Edita Morris (1902), ABD'li yazar Irving Fiske (1908), Türk gazeteci, yazar ve çevirmen Ahmet Arpad (1942) ile Kanadalı roman yazarı Nelly Arcan (1975) doğdu. İngiliz yazar Henry Wharton (1695), Alman yazar Marie d'Agoult (1876), Rus yazar Nikolai Leskov (1895), Fransız şair ve yazar Max Jacob (1944), Rus şair Anna Akhmatova (1966), Sovyet şair Yevgeniy Yevtuşenko (1992) ile ABD'li yazar Samm Sinclair Baker (1997), hayatını kaybetti.

1890 - Meksika'daki kırsal yaşamı dile getiren macera romanlarıyla ünlü yazar B. Traven doğdu. Kimliğini açıklamayı reddeden ve gerçek adı asla öğrenilemeyen Traven'in kimliği hakkında kesin olarak bilinen tek şey romanlarının çoğunun Almanca olarak yazıldığı ve ilk baskılarının Almanya'da yapıldığıydı.
1969 - Ant dergisi'nde yayımlanan "İşgal Toprağı, Kurt Köpeği" başlıklı yazısından ötürü yargılanan Yaşar Kemal beraat etti.

6 Mart

Kolombiyalı yazar Gabriel Garcia Marquez (1927), Abhaz yazar Fazıl İskender (1929) ve Türk şair Ege Ernart (1937), doğdu. ABD'li yazar Louisa May Alcott (1888), ABD'li yazar Pearl S. Buck (1973) ile ABD'li yazar Ayn Rand (1982), yaşamını yitirdi.

1925 - Takriri Sükun Kanunu'na dayanılarak İstanbul'da altı gazete ve dergi (Tevhidi Efkar, İstiklal, Son Telgraf, Aydınlık, Sebilülreşat ve Orak Çekiç) Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı.
1927 - İstanbul Radyosu yayına başladı.
1984 - Askeri Yargıtay Milliyet gazetesi yazarı Metin Toker ile yazı işleri müdürü Doğan Heper hakkında İstanbul Sıkıyönetim Mahkemesi tarafından verilen mahkumiyet kararını bozdu.
1986 - Basın tarafından "Basına Sansür Yasası" olarak tanımlanan "Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Yasası" TBMM'de kabul edildi.

7 Mart

Japon yazar Kobo Abe (1924), yazar Adnan Binyazar (1934), Fransız yazar Georges Perec (1936) ve ABD'li yazar Bret Easton Ellis (1964), doğdu.

1954 - Basın ve radyo yoluyla işlenecek suçların kapsamının genişletilmesi ve cezaların arttırılması hakkındaki kanun tasarısı Mecliste görüşüldü. Tasarı gazetecilere iddialarını ispat etme hakkı tanımıyor.
1958 - Akis dergisi toplatıldı; derginin satışı sekiz saat sonra serbest bırakıldı.
1959 - Yargıtay "Nalıncı Keseri" başlıklı yazı nedeniyle Ulus gazetesi başyazarı Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve yazı işleri müdürü Ülkü Erman hakkında Ankara Toplu Basın Mahkemesi'nin verdiği mahkumiyet kararını bozdu.
1960 - Vatan gazetesi başyazarı Ahmet Emin Yalman Pulliam davasından aldığı 15 ay 16 günlük hapis cezasını çekmek üzere cezaevine girdi. Yalman 4 gün sonra hastaneye kaldırıldı.
1984 - Komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla Gölcük Sıkıyönetim Mahkemesi'nde yargılanan şair Arif Damar beraat etti.
1990 - Hürriyet gazetesi Yönetim Kurulu üyesi, gazeteci yazar Çetin Emeç ve şoförü Ali Sinan Ercan, uğradıkları silahlı saldırıda yaşamlarını yitirdi. 6 yıl sonra 9 Mart 1996'da Emeç'i vuran İslami Hareket Örgütü sorumlusu İrfan Çağırıcı İstanbul'da yakalandı.
1996 - Düşünceye Özgürlük isimli ortak kitapta yer alan yazısında bölücülük yaptığı iddiasıyla yargılanan Yaşar Kemal,1 yıl 8 ay hapse mahkûm edildi. Ceza 5 yıl ertelendi.

8 Mart

Güney Afrikalı şair Juana de Uruguayan Ibarbourou (1895) ve Türk yazar Hüseyin Hilmi Işık (1911) doğdu. ABD'li yazar Sherwood Anderson (1941), Türk yazar Hüseyin Rahmi Gürpınar (1944) ve hikayeci Fikret Ürgüp (1977), hayatını kaybetti.

1954 - Devletin siyasal prestijine ve mali gücüne zarar getirdiğine karar verilen ya da kişilerin özel hayatına tecavüz eden yazılar yazan gazetecilere ağır cezalar öngören Basın Kanunu, TBMM'den geçti.
1987 - Kadın Çevresi Yayıncılığın çıkarttığı Feminist dergisi yayına başladı. Sahibi ve yazı işleri müdürlüğünü Handan Koç'un yaptığı derginin başlıca yazarları. Ayşe Düzkan, Handan Koç, Minu, Defne, Filiz k., Serpil, Gül, Sabahnur, Vildan, Stella Ovadis idi. Dergi, Mart 1990'da yayın hayatına son verdi.
1988 - Yeni Gündem dergisi yazı işleri müdürü 7,5 yıl hapse mahkûm oldu.

9 Mart

ABD'li roman yaarı Mickey Spillane (1918) ile Tatar roman yazarı Cengiz Dağcı (1920), doğdu. Avusturyalı yazar Leopold von Sacher-Masoch (1895), Sovyet yazar Aleksandra Kollontay (1952), Türk yazar Vala Nureddin (1967) ile ABD'li yazar ve şair Charles Bukowski (1994), yaşamını yitirdi.

1929 - İstanbul'da "Matbaacılık Mektebi" açıldı.
1954 - Yayın yoluyla suç işleyenlere ağır cezalar getiren yasa Meclisten çıktı.
1986 - Muzır Neşriyat Yasası'na ilişkin suçlamaları yanıtlayan Başbakan Turgut Özal, "Bu yasaya muzır diyen muzırdır" dedi.
1991 - Basın işkolunda kriz. Asil Nadir hakkında İngiltere'de açılan soruşturma nedeniyle Kıbrıslı işadamının sahip olduğu Günaydın gazetesi'nde 350'den fazla kişinin işine son verildi. Güneş gazetesi'nde 188 kadrolu 350 kadrosuz çalışanın gazeteyle ilişkisi kesildi. Gelişim yayınları 400 çalışan sayısını 300'e indirdi. Tercüman gazetesi de çalışanların maaşlarını, ikramiyelerini ödeyemedi.
1996 - 1990 yılında öldürülen gazeteci Çetin Emeç'i vuran İslami Hareket Örgütünün ameliyat timi sorumlusu İrfan Çağırıcı İstanbul'da yakalandı.

GG

* Görsel: Efe Gürsoy