İşten eve, evden işe; işten okula, okuldan işe; hayat hızla akıp giderken, bırakın geçen seneyi, dün yaptıklarımızı dahi unutuyoruz. Sevgililerimizin ve arkadaşlarımızın doğum günlerini atlıyor, özel günleri kutlamadan geçiyoruz. Tablo böyleyken, sevdiğimiz bir romancının doğduğu günü hatırlamamız ya da ünlü bir şairin öldüğü günü bilmemiz elbette mucize olurdu. Öyleyse hafızamızı tazeleyip, tarihte bu hafta Türkiye'de ve dünyada edebiyat dünyasını etkileyen hangi gelişmelerin yaşandığına bakalım:

20 Ocak

Brezilyalı yazar ve sosyolog Euclides da Cunha (1866), Ermeni şair Silva Gabukdiyan (1919), Nicaragualı rahip ve şair Ernesto Cardenal (1925), Özbek şair, yazar, çevirmen ve devlet adamı Hurşid Devran (1952) ile ABD'li yazar R. A. Salvatore (1959), doğdu. Yazar Hüseyin Kazım Kadri Bey (1934), Gazeteci, yazar Burhan Cahit Morkaya (1949) ile yazar Kemal Bilbaşar (1983), yaşamını yitirdi.

1923 - Ali Şükrü Bey'in Ankara'da yayımladığı Tan gazetesinin ilk sayısı çıktı.
1936 - Sinemaların esas filmle beraber bir de "öğretici film" göstermek zorunda olduğuna ilişkin yasa çıktı.
1956 - Yaşar Kemal, İnce Memed romanıyla Varlık dergisi Roman Armağanı'nı kazandı.
1988 - Mehmet Ali Aybar ile Aziz Nesin hakkında 15'er yıla kadar hapis cezası istendi. Gerekçe 2000'e Doğru dergisine Kürt sorunu konusunda yaptıkları açıklamalardı.
1989 - Asil Nadir, Günaydın gazetesi, Gelişim yayınlarından sonra Güneş gazetesini de satın aldı.
1993 - Anayasa Mahkemesi dini bayramlarda Bayram dışında gazete çıkarılmasını yasaklayan yasayı iptal etti.
2000 - Yargıtay, gazeteci Metin Göktepe'yi gözaltında öldürdükleri gerekçesiyle 7 yıl 6'şar ay ağır hapis cezasına çarptırılan 6 sanık polisten 5'inin cezasını onadı, sanıklardan Emniyet Amiri Seydi Battal Köse'nin cezasını ise esastan bozdu.

21 Ocak

Türk roman yazarı Mithat Düden Camicioğlu (1936), doğdu. İngiliz yazar George Orwell (1950) ve oyun yazarı Oktay Arayıcı (1985), hayatını kaybetti.

1959 - Ulus gazetesi yazı işleri müdürü Ülkü Arman ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu birer yıl hapse mahkûm oldu; gazete bir ay süreyle kapatıldı. Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun Nalıncı Keseri başlıklı yazısı dava konusu olmuştu.
1985 - 1983'ten beri süren Yazarlar Sendikası davasında sanıklar beraat etti.

22 Ocak

İngiliz devlet adamı, filozof ve şair Sir Francis Bacon (1561), Alman yazar Gottold Ephraim Lessing (1729), İngiliz şair Lord Byron (1788) ile ABD'li yazar Robert E. Howard (1906), doğdu. Hırvat yazar Matija Antun Relkovic (1789), Rus yazar Boris Konstantinovich Zaytsev (1972) ile Japon yazar Kobo Abe (1993), yaşamını yitirdi.

1930 - "Gazi ve Türklük aleyhine" yayın yapmaktan dolayı Resimli Ay gazetesi aleyhine dava açıldı.
1942 - İmla Kılavuzu'nun tüm okul ve işyerlerinde kullanılması hakkında genelge yayımlandı.
1959 - İzmir Toplu Basın Mahkemesi, Demokrat İzmir gazetesi yazı işleri müdürü Şeref Balçık'a 15 gün, gazetenin sahibi Adnan Düvenci'ye 1 yıl mahkûmiyet cezası verdi.
1959 - Kadın avukatlar, Refik Erduran'a "Bir Kilo Namus" adlı yapıtı nedeniyle açtıkları davadan vazgeçtiler.
1969 - Fikir Kulüpleri Federasyonu'nun "Türk halkına mektup" başlıklı bildirisi toplatıldı.
1988 - Nazım Hikmet'e vatandaşlık haklarının geri verilmesi için kampanya başlatıldı.
1996 - Gazeteci Metin Göktepe'yi öldürdükleri iddiasıyla biri emniyet amiri 24 polis gözaltına alındı.

23 Ocak

Fransız yazar Stendhal (1783), doğdu. İngiliz yazar Charles Kingsley (1875) ile edebiyat tarihçisi ve yazar Atilla Özkırımlı (2005), hayatını kaybetti.

1922 - İstanbul'da iki sokağa Piyer Loti ve Klodfarer adları verildi.
1977 - Alex Haley'nin romanından uyarlanan mini-TV dizisi "Kökler" Amerika Birleşik Devletleri'nde gösterime girdi.
1995 - Posta gazetesi ve Yeni Şafak gazetesi, yayın hayatına başladılar.
2007 - Hrant Dink'in cenazesi, İstanbul'da toprağa verildi. Cenaze töreninde açılan Hepimiz Hrant'ız ve Hepimiz Ermeniyiz yazılı pankartlar tartışmalara neden oldu.

24 Ocak

ABD'li yazar Edith Wharton (1862) ile 1920'lerde Sovyet edebiyatını etkileyen "Biçimcilik" akımının öncülerinden eleştirmen ve yazar Viktor Boisoviç Şklovskiy (1893), doğdu. Macar oyun yazarı Ferenc Herczeg (1954), yazar ve şair Ahmet Hamdi Tanpınar (1962), ABD'li yazar L. Ron Hubbard (1986) ile şair Ege Ernart (2002) hayatını kaybetti.

1946 - Cumhuriyet Halk Partisi Sanat Ödülü'nü 35 Yaş şiiriyle Cahit Sıtkı Tarancı kazandı.
1993 - Gazeteci ve yazar Uğur Mumcu, otomobiline yerleştirilen bombanın patlaması sonucu öldürüldü.

25 Ocak

İngiliz romancı, oyun ve kısa öykü yazarı W. Somerset Maugham (1874), İngiliz yazar Virginia Woolf (1882), Finlandiyalı şair Paavo Haavikko (1931), Britanyalı yazar James Gordon Farrell (1935), sinemacı yazar Onat Kutlar (1936) ile İsrailli yazar David Grossman (1954), doğdu.

1072 - Divan-ı Lügat-it Türk, Türk kültürün ilk Türkçe dilinde yazılan Sözlük eseri, Kaşgârlı Mahmut tarafından yazılmaya başlandı (10 Şubat 1074'te bitirildi).
1949 - Şair Behçet Kemal Çağlar, CHP'den istifa etti.
1991 - Bakanlar Kurulu, Kürtçe konuşma ve şarkı söylemeyi serbest bıraktı.
1997 - Yaşar Kemal Uluslararası Nonino Ödülü'nü İtalya'da düzenlenen bir törenle aldı.

26 Ocak

Fransız yazar Eugene Sue (1804), doğdu. Romantizmin öncüsü şair ve yazar Gerard de Nerval (1855) intihar etti.

1926 - Televizyon icat edildi.
1931 - Kızıl İstanbul gazetesi hakkında soruşturma açıldı.
1959 - Ankara Telgraf gazetesi'nin sahibi ve yazı işleri müdürü Fethi Giray Ankara Cezaevi'ne girdi. Fethi Giray 17 gün hapis cezasına çarptırılmıştı.
1973 - Fikir suçundan cezaevinde bulunan Çetin Altan, Doğan Koloğlu, Alpay Kabacalı, İrfan Derman ve Yaşar Kemal yargılandı.

Görsel: Ben Jones

GG