Türkiye Yayıncılar Birliği, 1995 yılından bu yana her yıl yayınladığı Yayınlama Özgürlüğü Raporu’nu açıkladı. Türk yayıncılığındaki özgürlüğün sınırlarını gözler önüne seren rapor bu sene her sene olduğundan biraz daha uzun. Yayıncılık alanında düşünce ve ifade özgürlüğüne yönelik engellerin artarak sürdürdüğünün altını çizen raporda otosansür vurgusu da oldukça yoğun.

Rapora göre; Haziran 2011-Haziran 2012 tarihleri arasında toplatılan, yasaklanan, yargılanan yayınevi, yazar ve kitaplar listesinde 46 isim var. 1952’den bugüne çeşitli mahkemeler tarafından haklarında toplatma, yasaklama ve yayın durdurma kararı verilen yayın sayısının 22 bin 601 olduğu, toplama kararı kaldırılan yayın sayısının ise 529’da kaldığı da raporun açıkladığı bilgiler arasında. Her yıl Ragıp Zarakolu tarafından okunan raporu bu sene bir başka birlik üyesi okudu. Raporun okunuşunun ardından kısa bir konuşma yapan Zarakolu; “Hapishaneden çıktıktan sonra ağzımın fermuarını çektim. Bunu anlayışla karşılamanızı ve Türkiye ’de ifade özgürlüğünün olmadığının bir protestosu olarak algılamanızı diliyorum. 40 yıl konuştuk anlatamadık, belki 40 yıl konuşan bir adam susunca bir anlamı olur” dedi.

Birçok yazar, çevirmen ve çizerin çalışmalarından dolayı yargılanmalarına sahne olan 2011 yılı raporundan satırbaşları...

Kitap Toplatma* 2011’in mart ayında, gazeteci Ahmet Şık ’ın Oda Tv soruşturması kapsamında tutuklanmadan önce üzerinde çalıştığı kitap taslağı ‘İmamın Ordusu’ hakkında ‘terör örgütü dokümanı’ olduğu iddiasıyla toplatma ve el koyma kararı verildi.

* Haziranda İstanbul’da İnsan Kitabevi’ne, Iğdır’da Serhat Kitap Kırtasiye’ye ve Elazığ’da Jiyan Kitabevi’ne yapılan polis baskınlarıyla, Cengiz Kapmaz’ın İthaki’den çıkan ‘Öcalan’ın İmralı Günleri’ adlı kitabına el konuldu.

* Aralıkta gazeteci Harun Gürek’in ‘Belediye İhale Dalavereleri’ kitabı Kocaeli Belediye Başkanı İbrahim Karaosmanoğlu’nun şikâyeti üzerine toplatıldı.

Kitaba Soruşturma

* Kürt şair ve yazar Musa Anter’in Aram’dan çıkan kitabına yasak getirildi.

* İrfan Babaoğlu’nun üç Kürtçe kitabı hakkında soruşturma başlatıldı ve kitaplar toplatıldı.

Reklama Sansür

* Zülfü Livaneli’nin ‘Engereğin Gözündeki Kamaşma’sının çizgiroman uyarlaması ‘Harem’in tanıtım afişleri kitabın kapağı müstehcen bulunduğu için İstanbul metrosunda sansürlenerek sergilendi.

Yazar, Çizer, Yayıncı ve Matbaacıya Davalar

* Cumhuriyet gazetesi muhabiri İlhan Taşcı’nın ‘Cüppeli Adalet’, Hürriyet muhabiri Ali Dağlar’ın Kaynak’tan çıkan ‘Ağa 01’ ve Radikal’den İsmail Saymaz ’ın Kalkedon’dan çıkan ‘Postmodern Cihad’ adlı kitapları hakkında, Ergenekon savcısı Osman Şanal’ın şikâyetiyle dava açıldı.

* Metis’in 2010’da yayımlanan, ‘inanmama hakkı’ konulu İllallah Ajandası hakkında, ‘dini değerleri aşağılama’ iddiasıyla açılan dava sürüyor.

* Penguen dergisinde çalışan karikatürist Bahadır Baruter’e, çizdiği bir karikatür nedeniyle 1 yıl hapis istemiyle dava açıldı.

* Tutuklu Emniyet Müdürü Hanefi Avcı’ya, ‘Haliç’te Yaşayan Simonlar: Dün Devlet Bugün Cemaat’ adlı kitabında ismi geçen Osman Hilmi Özdil’e ‘iftirada bulunduğu’ ve ‘hakaret ettiği’ gerekçesiyle dava açıldı.

* William S. Burroughs’un ‘Yumuşak Makine’ eserinin yayıncısı İrfan Sancı ile çevirmeni Süha Sertabiboğlu hakkında, Muzır Kurulu’nun verdiği rapora dayandırılan ‘müstehcen içerik’ iddiasıyla dava açıldı.

* Chuck Palahniuk’un ‘Ölüm Pornosu’ adlı eserini yayımlayan Ayrıntı’nın sahibi Hasan Basri Çıplak ile eserin çevirmeni Funda Uncu, ‘müstehcen yayınların yayınlanmasına aracılık etmek’ suçlamasıyla yargılanıyor.

* İstanbul Özel Yetkili 14. Ağır Ceza Mahkemesi , ‘Anılarla Abdullah Öcalan’ kitabının yazarını tespit edemedi, yayıncıyı da anayasal değişiklik dolayısıyla cezalandıramayınca, kitabın basıldığı Berdan Matbaası’nın sahibi Sadık Daşdöğen’e, ‘matbaacının yazarın yerine geçtiği’ varsayımıyla, ‘örgüt propagandası’ndan 1 yıl hapis ve 782 TL para cezası verdi.

Okullarda Uygunsuz Kitap

* Liselere tavsiye edilen Aslı Tohumcu’nun ‘Abis’ isimli kitabının ‘pornografik olduğu’ ve ‘küfür içerdiği’ gerekçesiyle okullardan toplatılması talep edildi.

* Ankara Yenimahalle İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Mina Urgan’ın ‘Bir Dinozorun Anıları’ kitabını lise öğrencilerine öneren öğretmen hakkında inceleme başlattı.

* 19 Mayıs Üniversitesi’nde ‘kitap takas standı’ açan 7 öğrenci hakkında soruşturma başlatıldı.

Kitap Listesi Suç Delili

* ’Örgüt üyesi oldukları’ ve ‘eylem planladıkları’ iddiasıyla Ocak 2011’de tutuklanan üniversite öğrencilerinden Ali Haydar Yıldız’ın evinde bulunan kitap listesi, polis inceleme tutanağında ve iddianamede delil olarak sunuldu.

Çeviri Taslağı Delil

* KCK soruşturması kapsamında 43 gazeteciyle birlikte tutuklanan Birgün gazetesi ve Fırat Haber Ajansı muhabiri gazeteci Zeynep Kuray’ın evinden çıkan harici bellekte bulunan çeviri taslağı, iddianameye delil olarak girdi.

İşten atılan gazeteciler

* Nuray Mert, Banu Güven, Mehmet Altan, Cüneyt Ülsever, Ece Temelkuran, Can Dündar ve Ruşen Çakır 2011’de iktidar baskısı sonucu işten ayrılmaya zorlanan, programı kaldırılan ya da köşelerinden olan gazetecilerin sadece birkaçı.

Kaynak: Radikal, Elif Ekinci