Korkunç derecede cinsel ifadeler, ahlaksızlık, sefahate davet, müstehcenlik ve dine iftira... Bir kitap düşünün “bir dizi tecavüze neden olabilir, insanları cinsel saldırganlığa yönlendirebilir, aman dikkat”  diye yasaklansın. Hem de sadece öyle bir iki ülke de değil. Hem de sadece Doğu’da ya da ne bileyim üçüncü dünya ülkelerinde değil. Dünyanın patronu, süper güç sayılan ABD’de bile...

Hangi kitap mı? Zamanın ve mekânın bekçisi, belki de binlerce yazarın kaleminden, onlarca halkın bilinçaltından doğan Binbir Gece Masalları’ndan bahsediyorum. İsmiyle müsemma 1001 yerde, 1001 kere yasaklanmış olan Binbir Gece Masalları’ndan... Tamam, 1001 ülke de yasaklanmış olamaz, abarttım. Ama yasakların gerekçelerine baktığınızda bir kez daha düşünün. Dünya mı abartmış, yoksa ben mi?

Masalların halkların belleğinden silinmesini amaçlayan muktedirlerin gerekçeleri de en az halk arasında koca bir kaplumbağa gibi dolaşmasına karşın eşinin yanında afeti devrana dönüşen prenses, yarı teke yarın insan bir yaşam süren genç prens ve maymuna dönüşen delikanlının serüvenleri kadar yaratıcı. Amerikan Kütüphaneler Birliği’nin bir araştırmasına göre, Binbir Gece’nin yasaklanma gerekçeleri tarihteki en absürd kitap yasaklama gerekçeleri arasında ikinci sırada yer alıyor. Zira vakti zamanında masallar “Bir dizi tecavüz vakasına neden oluyor” denilerek bile yasaklanmış. 

Amerika 24 yıl yasaklamış

Binbir Gece Masalları, hâlihazırda Suudi Arabistan, Özbekistan, Irak, İran ve Afganistan’da dine iftira attığı, edebe ve ahlaka aykırı olduğu gerekçesiyle yasaklı. Eser, tam 24 yıl boyunca Amerika’da yasaklı kitaplar arasında yer almış. İnanabiliyor musunuz? Tam 24 yıl! Comstock Kanunu’na göre eser müstehcen içeriği nedeniyle toplumun ahlâkını bozabilecek kudrete sahip. İsrail ise ancak 1985 yılında Binbir Gece Masalları’nı yasaklayan ülkeler kervanına dâhil olur. Yüzyıllar içinde, sürekli değişerek bugünkü derleme halini alan masalların yasaklanma gerekçesi ise hiç değişmez, aksine sağlam bir beton duvar gibi sabit kalır. İsrail de masalların aşırı müstehcen olduğuna hüküm vermekten geri kalmaz tabii...

Gel zaman git zaman, takvimler 2010’u gösterdiğinde yasak pusulası bu kez Mısır’ı işaret eder. Mısır Kültür Kurumu Başkanı Ahmed Mücahid’in “Batı’da ve Doğu’da bütün dünya kültüründe en çok etki bırakan edebi çalışma” olarak selamladığı, Mısırlı romancı Yusuf El Kaid’in “Arap hikâyesinin incisi ve hatta insanlık tarihindeki öykünün ilk tohumu” olarak tanımladığı Binbir Gece Masalları’nın Mısır’da yasaklanması için yasal işlemler başlatır. Kendilerini Sınırsız Avukatlar olarak tanımlayan bir grup avukat,  “ürkütücü derece cinsel ifadeler, ahlaksızlık, sefahate davet, müstehcenlik ve dine iftira” olduğu gerekçesiyle eserin toplatılmasını ister. Topluluk ayrıca, emperyalist komplolar ile kadim İslam kültürünün yozlaştırılmak istendiğini öne sürer. Nihayetinde, mahkeme heyeti de aynı bağlantıyı kurmakta aciz kalmış olacak ki, eserin yasaklanması talebini reddeder.

Binbir Gece Masalları’nın yasaklanması daha önce de Mısır gündeminin başköşesine serilmiştir. Mısır ahlak polisi genel ahlakı bozucu hikâye ve sözler içerdiği gerekçesiyle kitabı 1985’te yasaklamıştı. Temyiz Mahkemesi ise 1986’da yasağı kaldırırken, “Kitabın cinsellikle ilgili görülmemesinin yanı sıra, genel ahlakı bozma amacıyla yazılıp basılmadığı da açıktır. Tedavülde olan birçok kitabın, 1001 Gece Masalları'ndan daha açık aşk sözleri içerdiği de mahkeme vicdanında yer etmiştir. Ayrıca bu eserin değeri orijinalinden ayrılmış ifadelerle değil, bir bütün olarak ele alınmasıyla anlaşılır.”