Unutulmuş Fantastik Klasikler serisi, ‘başka bir fantastik mümkün müydü’ sorusuna cevap araması, fantastiğin adeta ellerinde yeniden doğduğu Tolkien’e kadar aldığı yolu gözler önüne sermesi ve türün kökenine ilişkin derli toplu bir kılavuz olması bakımından büyük önem taşıyor. Seri her ay çıkacak kitaplarla genişlemeye devam edecek.
Öz yaratımın poetikası üzerine kafa yoran William Randall, Bizi Biz Yapan Hikâyeler’de benliklerimizin esasen bugün olduğumuz yerden geçmişe dönerek sürekli yeniden kurguladığımız birer hikâye olduğunu söyler. Ona göre insanın hikâyesi yoktur, insan hikâyenin ta kendisidir. Her birimizin o büyük hikâyenin bir parçası olduğunu düşünmek ya da - Muriel Rukeyser’in sıkça atıf yapılan sözlerini hatırlayarak - evrenin atomlardan değil, hikâyelerden oluştuğuna inanmak kuşkusuz heyecan verici. Belki de bizler ancak hikâyelerle düşünüyor, kendimizi, bu dünyadaki yerimizi hikâyelerle buluyoruz. Ve kimi hikâyeler ruhumuzun derinliklerinde bir yerlere işlenmiş bazı kodları harekete geçiriyor. Kendi adıma büyülü, epik romanslara kapı aralayan atmosferiyle fantastik kurgunun bu etkiyi yaratacak en işlevsel enstrümanlardan biri olduğuna inanıyorum.
Ne var ki fantazya bilhassa ülkemizde kol kola yürüdüğü bilimkurgunun aksine olgunlaşmamış bir tür olarak görülüp çocuk masalları ya da sorunlu bir şartlanmayla güçlü bağlarımızı inkâr ettiğimiz efsanelerle birlikte kategorize edildiğinden pek ciddiye alınmıyor. Elbette bunda türün kült eserlerinin beslendiği kaynakların ya da Türk okurun kültürel kodlarında karşılık bulabilecek yerli örneklerin kısıtlı oluşunun ciddi bir etkisi var. Zira kurguladığı dünyanın muazzamlığı ya da türün modern tanımının sınırlarını çizmesi bir yana, çoğumuz için fantastik kurgu Tolkien’in Orta Dünyası ve -ister yerli olsun ister yabancı- onun plastik kopyalarından ibaret. Dahası Hobbit’in 1937, Yüzük Kardeşliği’nin ise 1954 yılında yayımlanmış oldukları dikkate alındığında; tür için milat kabul edilen bu tarihlerin öncesine ilişkin bir tür köksüzlük ve belirsizlik hissi ile karşı karşıya kalıyoruz. İşte tam da bu noktada İthaki Yayınları’nın okurla buluşturduğu Unutulmuş Fantastik Klasikler serisi büyük bir önem kazanıyor.
Fantastiğin başlangıç noktası
Unutulmuş Fantastik Klasikler serisi bu miladın öncesini, kendinden sonra gelen her eseri kaçınılmaz şekilde etkileyen Yüzüklerin Efendisi’ne ilham veren eserleri mercek alarak fantastiğin başlangıç noktasına ilişkin daha anlaşılır bir yol haritası çıkarıyor. Şüphesiz bazıları ile ilk kez tanışacağımız yazarları “fantastik” hikâyeler anlatmaya iten nedenler ya da bu anlatıları belki de anakronik bir tavırla yeniden tanımlamak zorunda hissedişimizle, modernizmin masallar ve mitlerle kurduğumuz ilişkinin doğası üzerindeki güçlü etkisi birlikte ele alınabilir. Bu bağlamda serinin editörlüğünü üstlenen Alican Saygı Ortanca sunuş yazısında türe ilişkin sağlıklı sınırlar çizebilmek adına, “mitoloji, masal ya da destanların yeniden yazımı ya da çocuk edebiyatı olmaması ve alegori yapmak amacıyla yazılmamış olması” gibi temel bazı kriterler belirlediklerini söylüyor. Yayımlandıkları dönemin yazın dünyasında ses getirmiş olsalar da bugün ilham verdikleri ardıllarının gölgesinde kalmış 10 eserden oluşacak dizide kronolojik bir sıranın takip edilmesi ise Tolkien öncesi yaklaşık 100 yıllık süreçte fantastiğin gelişiminin gözlenmesi açısından oldukça dikkat çekici.
Fantastik edebiyatın bir bakıma unutulmuş öncü ustalarına haklarını teslim edecek dizinin ilk iki kitabı geçtiğimiz ay raflardaki yerini alan Fantastes ve Dünyanın Ötesindeki Orman. Lewis Carroll’ın da akıl hocalarından olan İskoç yazar George MacDonald’ın 1858 tarihli eseri Fantastes’te, Anodos’un ağaç perileri, kendi gölgesi ve gururlu şövalyelerle karşılaştığı büyülü yolculuğuna eşlik ediyoruz. Dizinin ikinci kitabı ise kimilerince 19. yüzyılın Tolkien’i olarak görülen William Morris imzalı Dünyanın Ötesindeki Orman. Derin hayal kırıklıklarının ardından yaşadığı şehirden kaçıp bir deniz yolculuğuna çıkan Golden Walter’ın gemisini vuran bir fırtına marifetiyle ulaştığı gizemli ormandaki serüvenini anlatan eser, diyar fantazyalarının ilki olarak kabul ediliyor.
Başka bir fantastik mümkün müydü sorusuna da cevap araması, fantastiğin adeta ellerinde yeniden doğduğu Tolkien’e kadar aldığı yolu gözler önüne sermesi ve türün kökenine ilişkin derli toplu bir kılavuz olması bakımından büyük önem taşıyan Unutulmuş Fantastik Klasikler dizisi her ay çıkacak kitaplarla genişlemeye devam edecek.
KISA KISA:
GAME OF THRONES VE YERDENİZ DİZİLERİNE AZ BİR ZAMAN KALDI
Takipçilerince sertçe eleştirilen final sezonuna rağmen Game of Thrones’un ekran başarısı pek çok yapımcının iştahını kabartıyor. Amazon’un 1 milyar dolar gibi uçuk bir bütçe ayırdığı Yüzüklerin Efendisi dizisini hepimiz heyecanla bekliyoruz. Ancak Amazon bununla yetinmemiş yaklaşık 1 yıl önce ünlü Zaman Çarkı serisini de ekranlara taşıyacağını duyurmuştu. Henüz yayın tarihi için kesin bir açıklama olmasa da geçtiğimiz ay nihayet çekimlerine başlanan Zaman Çarkı’nı 2020 sonbaharında izliyor olabiliriz.
Heyecan verici bir diğer dizi uyarlaması da Ursula Le Guin cephesinden. Geçtiğimiz yıl kaybettiğimiz usta yazarın fantastik serisi Yerdeniz bir kez daha televizyona uyarlanıyor. Hem yazarın kendisinden hem de eleştirmenlerden karışık yorumlar alan geçmiş uyarlamaların aksine bu defa beklentiler büyük. Oscar adayı filmleri ile tanınan Jennifer Fox’un yapımcı koltuğunda oturduğu proje başarılı yapımları ile son yıllarda adından sıkça söz ettiren A24 tarafından geliştirilecek.
Yeni yorum gönder