Kadınlar bilir; hangi endüstride olursanız olun, hangi ülkede yaşarsanız yaşayın eşitlik için -kimisi büyük, kimisi küçük ama mutlaka- çeşitli “savaşlar” vermeniz gerekir. Günlük hayatımızın bir parçası haline gelmiştir adeta bu savaşlar. Öyle ki onları bazen görmezden geldiğimiz, “ne yapalım, hayat böyle,” deyip geçtiğimiz durumlar olabiliyor. Ancak bir taraftan da, #MeToo hashtag’i ile yaşadıklarını paylaşarak “sessizliği bozan” kadınların hareketi, yayılmaya devam ediyor...

Öyle ki, birkaç ay içinde özellikle Hollywood’da, cinsel tacizle suçlanan birçok prodüktör, oyuncu ve yönetmen kariyerlerinden oldu ve bu hareket kısa süre içinde diğer endüstrilere de sıçradı. Kitap dünyası da elbette bundan “nasibini” aldı. Eşitliğin, insanlığın belki de en büyük savunma alanlarından biri olan edebiyat dünyasında böylesi karanlık olayların yaşanması insanın içini acıtsa da, sonuç olarak gerçeklerin yüzeye çıkması, belki de hayal ettiğimiz o ütopik dünyanın kurulmasına vesile olacaktır.

İptal edilen Nobel

Nobel Edebiyat Ödülü’nün ne kadar önemli ve prestijli olduğunu bilmek için kitap tutkunu olmaya gerek yok. İsveç Akademisi’nin her sene yaklaşık 200 aday arasından, aylarca yapılan bir araştırma neticesinde tek bir yazara (bazı istisnai durumlarda müzisyen!) ödül verdiği biliniyor. Dolayısıyla insan, dünyanın belki de en önemli edebiyat ödülünün, belli bir davranış modeli sergilemesini, bir örnek oluşturmasını bekliyor. Bu yüzden de Nobel’in cinsel tacizle “lekelenmesi” hepten can yakıyor.

İsveç Akademisi'nin bir toplantısından

Geçtiğimiz aylarda 18 kadın, günümüz sanat dünyasının önde gelen kültürel figürlerinden ve İsveç Akademisi’yle sıkı bağları bulunan Jean-Claude Arnault’yu taciz ve şiddet uygulamakla suçladı. Haber, hiç kuşkusuz, edebiyat dünyasında bir bomba etkisi yarattı. Skandalın ortaya çıkmasıyla Arnault soruşturma altına alındı. Ancak Akademi bu konuda yeterince sağlam bir duruş sergileyemedi. Bu da elbette, #MeToo’dan beri kadın hakları için dur durak bilmeden çalışan eylemcileri devreye soktu. Çok geçmeden Akademi’nin pek çok üyesi, sonrasında da Akademi politikalarını değiştirmek için yıllarca uğraşan genel sekreteri Sara Danius ile Frostenson istifa ettiler. Bu istifa neticesinde Akademi’nin yönetim kurulunda yalnızca 10 kişi kaldı. Bu kadar kişi Nobel Edebiyat Ödülü oylamasını yapmaya yetmeyecekti. Neticede istifa edenler, İsveç Akademisi’ni “dramatik” bir karar almaya zorladılar ve Akademi, bu sene Nobel Edebiyat Ödülü’nün verilmeyeceğini kararlaştırdı. 75 yıl sonra ilk kez, Akademi bu sene hiçbir yazara Nobel Ödülü takdim etmeyecek. Gelecek yıl ise, iki yazar birden Nobel Edebiyat Ödülü'nü almaya hak kazanacak. Dolayısıyla belki de ödül ertelendi demek daha doğru olur. Bu ertelemenin olumlu değişimleri beraberinde getirip getirmeyeceğini ise ancak zaman gösterecek.

Tahtından düşen bir yazar!

Junot Díaz, günümüz edebiyatının önemli isimlerinden biri... Oscar Wao'nun Tuhaf Kısa Yaşamı romanıyla Pulitzer Ödülü’nü kazanmış, eserleri düzinelerce dile çevrilmiş bir yazar. Haliyle de çok sevilen bir yazar. Ancak bu günlerde kendisi, bir kadına cinsel tacizde bulunmak ve daha başkalarına şiddet uygulamakla suçlanıyor. (Díaz’ı tacizle itham eden kişi, kendisi de ünlü bir yazar olan Zinzi Clemmons. Clemmons’ın durumu Twitter’da paylaşması üzerine pek çok başka kadın da, sosyal medyada, Díaz’ın onları nasıl sözsel olarak taciz ettiğini paylaşmaya başladılar.) Sonuç olarak Junot Díaz da, katılmayı planladığı festivallerden ve panellerden çekilme kararı aldı, daha doğrusu böyle bir karar almak zorunda kaldı!

Kadınların yazdığı kitapların fiyatları neden daha düşük?

Kitap dünyasındaki tüyler ürpertici manzaranın tek sebebi, ortaya çıkan cinsel taciz vakaları değil maalesef. Diğer bir problem de, kadınların emeklerinin karşılığını alamamaları. Zira, yakın bir süre önce Queens Koleji’nin yaptığı bir araştırmada, kadınların kaleme aldığı kitapların yüzde 50 daha düşük fiyatla satıldıkları keşfedildi.

Söz konusu araştırmada, 2002-2012 yılları arasında tüm büyük yayınevlerinin bastıkları kitapların yer aldığı listeler incelenmiş. Yayımlanan tüm kitapların fiyatları sene sene karşılaştırıldığında, kadın yazarların eserlerinin yüzde 45-50 oranında daha düşük fiyatla satıldıkları görülmüş. Araştırmayı yürüten sosyolog Dana Beth Weinberg ve matematikçi Adam Kapelner, durumun kitap türlerinden (polisiye, romantik, fantastik vs) kaynaklanıp kaynaklanmadığına da bakmışlar, ancak manzara değişmemiş! Belki bu kadın yazarlar çok da iyi bilinen isimler değildi, diye fikir yürütmek mümkün ama eserleri daha düşük fiyatla satılan yazarlar arasında Joyce Carol Oates, Roxane Gay ve Patricia Highsmith gibi isimlerin yer aldığının altını özellikle çizelim. Peki, neden?

Görsel: Seda Mit