Üç kitabı baskısı, kapağı ve iç sayfaları yönünden değerlendirdiğimiz Karne'nin baskı kritikleri Libris Lipum, tasarım kritikleri Bila Perve tarafından yapılmıştır.

Ayşe Kulin - Gizli Anların Yolcusu / Everest Yayınları

Kitap sırtındaki bant, çoğu matbaacının korkulu rüyasıdır. Buna rağmen kitap kapağı ayarlı takılmış ama sırt yuvarlanmış. Sırt tutkalı sorunlu. Kapak kâğıdının su yolu ters. Baskıda boya yoğunluğu çok tutarlı değil, farklı formalarda farklı renk kâğıt kullanılmış. Kapak baskısı ayarsız.

Güçlü ve çeldirici bir kapak fotoğrafı, rafta görünürlüğü yüksek renkler, okunaklı ve işlevsel bir sırt, kolayca okunacak büyüklükte arka kapak metni... Basit bir patlangaç bile kendi başına güçlü bir tasarımla üretilmiş. Kapak fotoğrafındaki eşarbın rüzgârla havalanmış olmasından çok, havada asılı duruyor gibi görünmesi dışında söylenecek bir şey yok. Bir “best seller” yazarı taşıyabilecek güçte bir kapak.

İç sayfalar için aynı şeyleri söylemek oldukça zor. Seçilen yazıtipinin bu satır aralarıyla kullanımı sıkışık ve zor okunur sayfalar yaratmış. Bu yazıtipinin noktalama işaretleri hacimsel olarak oldukça büyük alan kaplıyor. Özellikle alt alta dizilmiş tırnak içi metinlerin olduğu durumlarda tırnaklar o kadar baskın ki ilk bakışta metinden çok bu tırnaklar görülüyor. Sayfa numaraları ana metne çok yakın, üstelik aynı büyüklüklerde dizildiği için gözü tırmalıyor. Bölüm başları ve ara kapaklarda neden büyük harf kullanıldığını, başlıkların altlarında kullanılan süslemelerin ara kapaklara neden taşınmadığını, buralarda yer alan ve bir şairden alıntılardan oluşan sola dayalı italik metinlerin neden gereğinden küçük dizildiğini anlamak zor. Yine arka veren bir kâğıt.

Yekta Kopan - Kediler Güzel Uyanır / Can Yayınları

Baskıda boya yoğunluğu dengeli değil. Arka sayfadaki yazar fotoğrafının kenarındaki açık alanlarda %5 tram olsaydı, fotoğrafla beyaz alan ayrılabilirdi. Gene de bu sayının en iyi kitabı bu.

Kitabın adı, yazar adı ve görsel kapakta dengeli ve okunaklı bir şekilde yer alıyor. Ancak bu köşede daha önce de belirtmiştik; Can Yayınları’nın tüm kitaplarında uyguladığı bir kimlik ile tasarlandığı için kendi başına bir kapak tasarımı değerlendirmesi yapmak için çoğu zaman yeterli veri olmuyor. Böyle seriler içinden tek bir kitabı değerlendirirken genel olarak tasarım kritiğinin yerine o kapaktaki yazı için seçilen renk, fotoğraf vb. kritiği yapmak durumundayız. Bu yüzden kapakta kullanılan fotoğraf ile ilgili bir kaç sözümüz var. Kullanılan görselin renkleri baskı öncesi hazırlıkta doğru düzeltilmemiş görünüyor. Fotoğrafın tonlarındaki gölgeler doğrudan siyahlaşarak detayların kaybolmasına neden olduğu için renkler boğulmuş. Yeşil ve bordo (belki de kırmızı) siyahın baskısı altında karakterini kaybetmiş. Arka kapak, okura kitap ve yazar hakkında fikir veren kısa tanıtım ile bir de yazar fotoğrafını içeriyor. Fotoğrafçı isminin arka kapağa ön kapağı kastederek “kapak resmi”, yazar fotoğrafını kastederek “fotoğraf” başlığı altında iki kez yazılması da ilginç bir detay.

İç sayfalar bir öykü kitabının ruhuna uygun olarak, kolay okunan, akıcı bir biçimde tasarlanmış. Sayfalar, boşlukları dengeli ve yazarın bazıları oldukça kısa olan metinleri ile uyumlu. Bu metinlerin bazılarında bulunan ve “arka vermiş etkisi” yaratan baskılar ile içeriğin şiirselliği ile komşu bir tasarım yaklaşımı uygulanmış. Rengi, dokunuşu ve az arka veren kalınlığı ile kâğıt seçimi ortalamanın üstünde. Künyesi ayrıntılı ve tüm emeği geçenleri içeriyor görünüyor.

İskender Pala - Od (Bir Yunus Romanı) / Kapı Yayınları

Sırt düzgün değil, yuvarlanmış. tutkalı sorunlu. kâğıdının su yolu Kapak içlerindeki baskıda ve kitabın ve sonundaki renkli yaprakların baskısında çapaklar var.

Kapakta roman başlığı olarak “Od” yazıyor olmasına rağmen iç kapakta “OD - Bizim Yunus” başlığı kullanılmış. Simgesel bir Yunus çiziminin üzerine yerleştirilmiş yanan O ve D harflerinin baskın olduğu kapağın alt bölümünü yazar adı kaplıyor. Kapak bu haliyle bir kitap kapağından çok “film afişi”ne benziyor. Tasarımcısının kitap kapağı alanındaki deneyimini düşününce bu kapağın afiş görsel kodlarıyla tasarlanmasının rastlantısal değil, bilinçli bir tercih olduğunu düşünüyoruz. Kapağın üzerinde yer alan “bir Yunus romanı” cümlesi de tanıtım amacına ek olarak bu afiş etkisini güçlendiren bir işlev üstlenmiş. Bir afiş gibi tasarlanmış olması kapağın dinamizmi kadar, “hikâye etme” gücünü de artırıyor. Ancak sıkışıp kalınan kitap boyutu yüzünden etkisinin oldukça sınırlı kaldığını belirtmeden geçmeyelim. Ön kapakta kullanılan ve baskı adedini gösteren patlangaç kapağa yakışmıyor. Yayınevi logosunun etrafındaki çerçeve gereksiz ve itici. Ancak aynı hata kitabın sırtında tekrarlanmamış. Kitabın sırtı işlevsellik açısından yeterli. Arka kapakta, yazarın ağzından ancak Yunus Emre’nin dizelerini de içeren, bir kısa tanıtım yazısı kullanılmış.

İç sayfalar, yeterince geniş kenar boşlukları ve olağandan büyük puntolarla dizilmiş yazılarıyla oldukça kolay okunur şekilde tasarlanmış. Bu durum seçilen yazıtipi ile birleşince, hem yaşlı okura hem de toplu taşıma araçları gibi az ışıklı ortamlara uyumlu bir kitap ortaya çıkmış. İç sayfaların görsel dengesini bozan tek şey, sayfa numaralarının ana metin ile neredeyse temas edecek kadar yakın olması. Kullanılan kâğıt bir miktar arka veriyor olsa da ülkemizde bu durumu artık olağan karşıladığımızı da belirtelim. Künyesi ayrıntılı ve yeterli.