KURŞUNLU BENZİNİN GİZLİ TARİHİ Jamie Lincoln Kitman
h2o Kitap, Çeviren: Esin Aslan Gürbüz (12,2 cm x 19 cm)

BASKI – 2,5 yıldız
Zemin baskıları çapaklı… Katlamada özensizlik, sırtta ise kayma ve yuvarlanma var ama bir taraftan da içeriği ve üslubuyla son derece ilginç bir kitap. Okumakta fayda var…

KAPAK TASARIMI – 1 yıldız 
Kapak bilimsel bir kongreye sunulan, acemice üretilmiş bir poster gibi. Üzerinde her şey var, karmakarışık... Kitabın adı “Kurşunlu Benzinin Gizli Tarihi” mi, yoksa “ETHYL” mi anlamak zor. Sarı zemin üzerine kırmızı kalın yazılarla yazılan başlık biraz daha küçük olsa algılamak imkansız olacak. Kapakta yer alan bunca şeyin arasına sıkıştırıldığı için bu kaotik kolajın içinde kaybolan yayınevi logosundan da söz etmeden geçmemek gerek.

Ön kapağın aksine arka kapak ilk bakışta daha sakin ve yalın gözükmekle birlikte öyle değil! Ön kapağın altında başlayan metin, arka kapağın dörtte üçünü kaplayan bir Lincoln otomobil ilanının içine yerleştirilmiş. Bu yetmemiş, metnin sağ yanında yer alan yayınevi logosu, barkod da eklenerek ön kapağın curcunasına benzer bir arka kapak yaratılmış. Sırt ise kolay okunuyor ve dengeli görünüyor.

İÇ SAYFA TASARIMI – 1,5 yıldız
Giriş sayfasında, ön kapaktan daha kapak gibi tasarlanmış bir iç kapak var. Bu iç kapağın kendi içindeki yazıtipi uyumu vb sorunlarını bir yana bırakarak bakarsak, kitabın giriş sayfalarında üç kez tekrarlanan bu çalışmanın neden doğrudan ön kapak olarak kullanılmadığını anlamak zor. “İçindekiler” sayfasına konan kırmızı degrade zemin de hata gibi duruyor. İç kapağı üç kez tekrarlamaktansa, “İçindekiler” sayfasını yan yana getirerek okura bir rahatlama hissi vermek düşünülmediği için kaos içeride de sürüyor.

Kolay okunur tırnaklı bir yazıtipi seçilmiş; alıntı vb metinler için de yine kolay okunur tırnaksız bir başka yazıtipi kullanılmış ama satır aralarının sıkışıklığı okumayı zorlaştırıyor. İç sayfalarda belge olarak yer alan ilanların bazen yanına konulan çeviriler bazen de ilanların orijinali bozularak, doğrudan içlerine yerleştirilmiş.

Künyesi detay içermiyor. Bu kadar çarpıcı bir konuyu bu kadar zor okunur hale getirmenin de bir başarı olduğunu söyleyerek bitirelim.

FOTOĞRAFIN SERÜVENİ Gülderen Börük
Kapı Yayınları (13,4 cm x 19,4 cm)

BASKI – 3 yıldız
Sırt kaymaları ve yuvarlanmalar bulaşıcı bir hastalık gibi bir yığın kitabın ortak sorunu olarak karşımıza çıkıyor. İplik dikiş yapmak da kitabı kurtaramamış. Bu arada, herkesin usta fotoğrafçı olduğu günümüzde fotoğrafın serüvenine göz atmak ilginç olacaktır...

KAPAK TASARIMI – 3,5 yıldız 
Yaratıcılık yerine olağan görsel kodların kullanılmasıyla oluşturulmuş bir kapakla karşı karşıyayız. Başlık, duvar yazısını çağrıştıran “şablon” yerine fotoğrafa ait görsel değerler sistemini temsil eden bir yazıtipi ile yazılsa daha iyi olabilirdi. Yine de bir fotoğraf tarihi kitabı için temsil yeteneği yüksek bir kapak. Eskilerden bir körüklü fotoğraf makinası figürünün başlığa eşlik etmesi, kapakta yer alan kolajın kadraj, kare, kompozisyon, çerçeve vb değerleri çağrıştıracak bir düzenlilikte istiflenmesi gibi kararlar, kitabın içeriğine doğrudan bir gönderme yaparak kapağı güçlendirmiş.

Arka kapak yalın ve güçlü. Ancak tanıtım metninin birkaç punto daha büyük olması, okurun raf önünde daha kolay okuması açısından daha iyi olabilirdi. Renk kullanımı, konuyu çağrıştıran görsellerin ustalıkla seçilmesi gibi kararlar da isabetli görünüyor. Kapaktaki şablon yazıtipinin, yazar adının ve yayıncı ambleminin, renk politikasını devam ettirerek yerleştirildiği sırt tasarımı da güçlü bir raf okuması sağlıyor.

İÇ SAYFA TASARIMI – 3,5 yıldız
İç sayfalar için tuşesi yüksek (tok) bir kağıt seçilmesi isabetli bir karar. Ancak, bu kağıdın üzerinde eksiksiz bir tasarım olduğunu söylemek zor olsa da derli toplu bir uygulama ile karşı karşıyayız.

Bize kalırsa sayfa zeminlerine yerleştirilmiş eskitilmiş kağıt dokusunu çağrıştıran filigran ve fotoğrafların altına konulan koyu ve dağınık görünüşlü gölgeler gereksiz. Seçilen tırnaklı yazıtipi layıkıyla kullanılsa da sayfa kenarlarındaki boşluklar gereğinden fazla. Aynı şekilde, sayfa altlarında yer alan konu başlıklarını metin bloğuna hizalamak da bize doğru bir tercih olarak görünmedi.

Resimaltı yazıları ve dipnotlar için kullanılan yazıtipinin aynı olması sorun değil. Ancak keşke ikisi aynı büyüklükte olmasaydı. Yan kağıdın kapaktaki politikaya uygun olarak renklendirilmesi isabetli. Giriş sayfaları, kaynaklar, dizin vb unsurlar gerektiği kadar okunaklı. Künyesi ayrıntılı ve yeterli.

Maliyetler nedeniyle böyle bir tercihin yapılamamasını anlayışla karşılamakla birlikte, bu büyüklükte bir kitabın sert ciltli yapılmasını tercih ederdik.

BİR PROPAGANDA SİLAHI OLARAK BASIN Onur Öymen
Remzi Kitabevi (13,5 cm x 19,7 cm)

BASKI – 3,5 yıldız
Sırttaki zeminin öne kayması dışında ciddi bir sorunu yok gibi görünüyor ama kitabı elinize alır almaz da sizi bu sorun karşılıyor. Bunun dışında, güncel olayları anlamamızı kolaylaştıran bir yakın zamanlar tarihi olarak dkumak dışında yapacak bir şey yok!

KAPAK TASARIMI – 4 yıldız
Farklı yazıtiplerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuş bir başlık üzerine kurulu tipografik düzende bir kapak. Bu haliyle bir kitap kapağından çok, bir afişi andırıyor. Yazar adı, prestijinden en fazla faydayı sağlayacak şekilde en üste yerleştirilmiş olsa da, kapaktaki baskın öğe olarak başlık öne çıkıyor. Başlıkta ise “propaganda” ve “basın” kelimeleri daha baskın...

“Propaganda” kelimesinin altının kırmızı çizgilerle çizilmesi içeriğe dair güçlü bir fikir veriyor. Ancak bu yaklaşım, renk farklılıkları olmaksızın kırmızı zemine beyaz olarak sırta taşınınca, burada başlığın bir parçası gibi değil de tek asli unsuru gibi algılanıyor.

Arka kapak kırmızı zemin üzerine dizilmiş beyaz (dişi) bir tanıtım metni içeriyor. Bu metin tırnaksız bir yazıtipiyle, görece uzun ancak kolay okunan büyüklükte dizilmiş.

İÇ SAYFA TASARIMI – 3 yıldız
İç sayfalar kolay okunur tırnaklı bir yazıtipiyle dizilmiş. Ancak kullanılan kağıt ince kalmış ve arka veriyor. Giriş sayfalarının düzeni ve içerik sıralaması örnek olacak ya da şablon olarak kullanılabilecek nitelikte derli toplu.

Sayfa numaralarının metin bloğuna hizalanması genellikle gözü yoran bir uygulamadır ve burada da öyle olmuş. Aynı şekilde, sayfa üstlerine ortalanarak yazılan bölüm başlığı ve kitap isimleri bir iki punto daha küçük olsa daha iyi olabilirdi.

Bölüm ayrımı sayfaları, ara başlıklar, dipnot ilişkileri bir tutarlılık içeriyor. Ancak ara başlıklar, uygulama emeğinden kaçılmayıp yatık olmayan kalın yazıyla ve birkaç punto büyük dizilmesi tercih edilebilirdi.

Künye ise yetersiz. Editör ismi dışında kitaba emeği geçen, tasarımcı, uygulamacı vb gibi kişilerin isimleri yer almıyor. Kaynakça, dizin gibi sayfalar hem akademik hem de tasarım kriterleri açısından yeterli.