"Zaman zaman patlayan, yaralayan, fışkıran, içimizden iniltiler yaşlar ve beddualar koparan sayfalar okuyorsak, bilin ki bu sayfalar sırtı duvara dayanmış, tek savunması sözcükler olan bir adam tarafından yazılmıştır…" İşte böyle demişti tek savunması sözcükler olan Henry Miller.

1891 yılının Aralık ayında dünyaya geldi Henry Miller. Dünya, bir yüzyıl biterken görüp görebileceği en yetenekli ve üretken yazarlardan birini karşılıyordu. New York’ta doğan ve çocukluğunu Manhattan’ın bir köprü uzağındaki Brooklyn’de geçiren yazar, yazmaya daha lise yıllarında başlamıştı. Ancak Miller, Yengeç Dönencesi adlı yasaklı kitabıyla tanındı ve edebiyat dünyasında konuşulmaya başlandı. Bizim konumuz ise, yine yasaklardan nasibini almış olan, Yengeç Dönencesi’nin devamı: Oğlak Dönencesi.

Miller, bu kitabında sürreal biçemiyle, New York'taki insan düşmanı yaşamı anlattı; mutsuz, başarısız evlilikleriyle hesaplaştı; orta sınıfa mensup halkın ahlâk anlayışına ve uygar düzene karşı geldi, insanın duygu dünyasının kurtuluşunu aradı... Oğlak Dönencesi, cinselliği, tabuları yıkarak ele aldı; 60'lı yılların Beat nesli için adeta bir kült oldu. 

1930’lu yılların sonunda, Avrupa’da büyük başarıya ulaşan kitaptan, hemen hemen tüm eleştirmenler övgüyle söz etse de, yasalar aynı şeyi düşünmüyordu: Kitabın basımı ve dağıtılması önce ABD’de yasaklandı, sonra Avustralya ve Türkiye’de de aynı durum yaşandı. Sebebini ise yargıçlar “genel ahlâk yasalarına aykırı ve müstehcen öğeler içeriyor”  sözleriyle açıkladılar.

Cesur yayıncılardan Miller’a armağan

ABD’de yasağı halen sürüyor olmasına rağmen, Grove Yayınevi’nin sahibi Barney Rosset’in kişisel çabaları sayesinde hem Oğlak Dönencesi hem de Yengeç Dönencesi  yasağın 30. yılında basıldı. Amerikan yayıncılığı için gerçek bir mihenk taşı oluşturan basım, “zorla kabul ettirilen ilk yasaklı kitap” unvanını kazanmayı başardı. Ve böylece, ABD’de kitabın yasağı, ancak 1961 yılında kalkmış oldu!

Miller’ın hayatından belirgin izler taşıyan ve yazar olarak içsesini aradığı bir uyanış öyküsünü konu alan bu romanın; Türkiye’de 3 yıl süren davanın ardından imhasına karar verilmişti. Bu kararın ardından, 1985’te Can Yayınları tarafından basılan kitap için 39 yayınevi bir araya gelerek görülmemiş bir dayanışma sergiledir ve kitabı, müstehcen bulunan bölümleri boş bırakarak tekar bastılar. Kitabın yeni basımında başına “Muzır Kurulu”nun raporu, savcının son iddianamesi ve Can Yayınları’nın sahibi Erdal Öz’ün savunma metni eklendi. Basılır basılmaz tekrar toplatılan kitabın ardından 39 yayımcıya dava açıldı ancak birinci celsede yayıncıların hepsi beraat etti.

 
Oğlak Dönencesi’nin 1995 baskısında kitabın yayıncısı Can Yayınları da arka kapak yazısında şu satırları yazıyordu: “Bu romanını ilk kez 1985 yılında yayımlamıştık. Ancak kitap müstehcen sayılarak hemen toplatılmış ve iki buçuk yıl süren duruşmalar sonunda da Oğlak Dönencesinin imhasına karar verilmişti. Şimdi romanın bu yeni basımında, mahkeme kararını da kitabın başına ekliyoruz. Yasalarımıza göre, karara bağlanmış davalarda verilen karar örneklerinin yayımlanması, herhangi bir suç oluşturmuyor. İşte bu mahkeme kararında belirtilen ve suç öğesi taşıdığı saptanan cümlelerin üzerini siyah kalın bantlarla kapattık. Böylelikle suç öğelerini kitaptan kaldırmış olduk. Oğlak Dönencesi adlı o güzelim kitabını, biraz oyuncaklı da olsa, yeniden günışığına çıkarmaktan kıvanç duyuyoruz. Artık Türkiye'de kimse bu kitabını suçlu sayarak toplatamayacak. İşte sana bizden küçük bir doğum günü hediyesi. Şimdilik elimizden gelen bu kadar. Sana ve Oğlak Dönencesi’ne daha nice yüzyıllar...”