Keşmir’ in ilk edebiyat festivaline anlaşmazlık damgasını vurdu. Organizatörler, gelecek ay gerçekleşecek olan festivalin “şiir okumaları ve şiir üzerine konuşmaların yapılacağı açık ve demokratik bir alan yaratacağını” söyleyen organizatörlerin “anti-politik” vurgusu tepki çekti.  Organizatörler “çatışmalı” Hindistan bölgesinde yapılacak olan “anti-politik” etkinliğin  “propaganda hazırlığı” olduğu eleştirileriyle yüz yüze geldiler. Müslüman çoğunluğun bulunduğu bölgenin önde gelen liderleri etkinliği propaganda olarak görürken, çoğu Keşmir’li yazar ise etkinlikte yer almak istemediklerini kesin bir dille belirttiler.

İlk romanı The Collaborator’un (İşbirlikçi)  yazarı Londra’lı Mirza Waheed Guardian’a yaptığı açıklamada : "Organizatarlör etkinliğin ‘anti-politik’ olduğunu söylediler. O halde benim orada ne işim var? Benim yazdığım her sayfa politik.”dedi.

"Bölgeye medeniyet götürmek"

1990’ larda isyancılar ve devlet arasındaki çatışmaların en yoğun olduğu zamanlarda Keşmir’ de büyürken yaşadıklarını anlattığı otobiyografik romanı “Curfewed Night”ın  (Sokağa Çıkma Yasağı Gecesi) ünlü yazarı Basharat Peer ise “Olanlar beni çok kızdırıyor. Hindistan’ ın en önemli gazeteleri etkinliği sanki Keşmir’ e medeniyet getirmenin bir parçasıymış gibi gösterdiler. Medya festivali tanıtırken bölgeye karşı küçümseyici ve problemli davranıyor.” dedi.

Hindistan Express isimli gazetenin “değişim rüzgarları” olarak duyurduğu festival için Hindistan Times gazetesi devletin “yeni bir sayfa açtığını” kaydetti. Bu yaz şimdilik sakin geçiyor olsa da bazı Keşmirliler durumun “normal” olarak addedilmesinden dolayı kızgın.

Her şey 'normal' mi?

Keşmir’ de yargılanmadan tutuklanan genç bir adam üzerine çalışmalarını sürdüren tanınmış yerel oyun yazarı Arshad Mushtaq, “Festival edebiyat için yapılıyorsa ne ala ama her şeyi ‘normal’miş gibi göstermek için düzenleniyorsa bir problem var demektir. Bir tartışma, insanlar konuşmaktan ve fikirlerini paylaşmaktan korkuyorlarsa nasıl adil ve özgür olabilir? Bu propaganda çalışması mı oluyor?” dedi.

Hindistan’ın “Pembe Şehir” adıyla tanınan Jaipur kentindeki meşhur festivalin de yaratıcı ekibi olan organizatör Namita Gokhale ise Keşmir’ deki festival fikrinin Keşmir’ lilerden geldiğini söyleyerek, “Fikir,diğer festivallerden daha iyisini yapma isteğiyle doğdu. Bu sene Keşmir’ in Jaipur’ daki festivalde başarı ve tanınmışlık kazanmasının ardından bazı Keşmir’ li yazarlardan aşırı ilgi ve istek vardı. Anlaşmazlıkların yaşanması gayet doğal. Büyük ihtimalle “antipolitik” dememi yanlış yorumlayanlar olmuş... Festival, tüm fikirler için bir edebiyat platformu sağlayacak,” yorumunda bulundu.

Jaipur’ un Kerala ve Kathmandu’ daki başarısından sonra Güney Asya’ da edebiyat festivalleri popüler olmaya başladı. Sri Lanka’ da her yıl düzenlenen Galle Festivali uluslar arası önem kazandı ama çoğu anlaşmazlıklara sebep oldu. Bu yılın başında Jaipur festivali organizatörlerinden İngiliz yazar William Dalrymple, Güney Asya’ da İngilizcenin ve batılı  eleştirmenlerinin rolü üzerine medya polemiğinin içine çekildi.

Yerel köşe yazarı ZC Muhammed, Mail Today gazetesine festivalin “iyi bir başlangıç” olduğunu ve Keşmir’ in “edebiyat dünyasında bir yer edineceğini” söyledi. Keşmir doğumlu Delhi’ li yazar Rahul Pandita ise “aşağılık politikanın engellerini aşmanın” mümkün olmasını ve genç Keşmirlilere “kendi hikayelerini anlatma şansı” verilmesini umduğunu söyledi.

"Kitabımı mahkum gençlere okumayı tercih ederim"

Peer ise katılmama kararından memnun olduğunu dile getirdi ve “gücünü kötüye kullananların ve acı çeken insanların hikayesini anlatan yazarlar nasıl böyle bir etkinliğe katılırlar? Srinagar’ daki hapishaneye gidip oradaki mahkum gençlere kitabımı okumayı tercih ederim,” dedi.

İngiltere’nin Güney Asya’ dan çekilmesinin ardından Pakistan ve Hindistan arasında ikiye bölünen ve iki devlet arasında çatışmalara sahne olan Keşmir’in doğu bölgesi de1960 yılından beri Çin tarafından işgali altında. Devletler arasındaki ilişki yumuşasa da sık sık Hindistan’ın insan hakları ihlalleri ile gündeme gelen Keşmir, bölgenin bağımsızlığı için mücadele eden gerillalarla bölgeyi kontrol eden devletlerin çatışmalarına ve yoksul bölge halkının eylemlerine de sahne oluyor. Bağımsızlığı halen tanınmayan ve üç devletin sınırları içinde bulunan bölgede süren çatışmalarda bugüne kadar 70.000 kişi hayatını kaybetti.