Kitaplarla ilgili internet sitelerini, dergileri karıştırdığınızda karşınıza çıkan en ilgi çekici içerik, “Hangi kitabı okumalıyım?” sorusuna verilen cevaplardır. Bu cevaplar genelde ortalama bir anlayışın yansımasıdır. Kitap okumak seçkin bir eylemdir ve kitap okuyacak kişi de, bu özel eylemi gerçekleştirmek için en “seçkin” kitabı bulmalıdır. Dergiler ve internet siteleri de belli başlı yazarlara sorar bu soruyu; “En Sevdiğiniz Beş Kitap?”, “En Sevdiğiniz Türk ve Yabancı Yazarlar” vb. Meraklı okur, yazarların seçtiği kitaplardan yola çıkarak kendine bir “beğeni atlası” oluşturur. Kişisel görüşler, ideolojik tutumlar, muhitler, akımlar… Meraklı okur bir şekilde yolunu bulmaya uğraşır. Dünya edebiyatı okumak isterse karşısına çıkacak yazarlar aşağı yukarı bellidir. Özellikle çağdaş edebiyata merak sardıysa, okuyacağı kitaplar, dünyadaki trendleri şekillendiren “edebiyat ajanları” eliyle belirlenmiştir zaten.

Meraklı okurlar arasından bazıları da yazar olmak ister. Bir şiir ya da öykü kitabı; roman ya da deneme kitabı yazmak için önce kendini sonra diğer kitapları araştırır. Bir şekilde yazar da. Ama okuya öğrene gördüğü bir gerçek vardır, karşısındaki ortak beğeni çıtasına çıkmak hiç de öyle kolay değildir.

Özellikle son on yılda kitap dünyası müthiş bir çeviri ağının etkisi altında. Birtakım ödüller ve Batı ile Amerika’daki yayıncıların, editörlerin belirlediği “yüksek standartlar” etkiliyor yeni yazarların yazma kalitesini. Genç yazarlar eskisi gibi büyük şiirler, hikâyeler, romanlar yazmak yerine, hemen çevrilebilecek, kolayca çoksatarlar listesine girebilecek metinler üretmek peşine düşüyorlar. Bir tarafta standartları belirleyen bir ölçü olarak dünya edebiyatını oluşturan klasik metinler. Öbür yanda çağdaş edebiyatı şekillendiren Nobel, Man Booker, Pulitzer ödüllü “büyük yazarlar”. Genç yazar n’apsın ki. Önüne bir ölçü, bir standart koymak zorunda. Yazdığı kitabı bir yayınevine götürürken, bir dergiye sunarken de aynı ölçülerle yüzleşiyor

Tam da burada aklımıza bazı sorular geliyor. Belirlenen yüksek standartlar, yeni yazarların coşkulu metinler yazmasına engel mi oluyor. Yazar, kendine ait benzersiz bir dünya ortaya attığında, kitapları çevrilmez, yazdıkları, yayınevleri tarafından ilgi görmez mi? Küresel ölçekte bir yazar mı olmak istiyor genç yazar, yoksa kendi ülkesinde küçük bir azınlığa mı hitap etmek istiyor. Ölçüleri nasıl aşacak, yazdığı dilin geleneğiyle nasıl yüzleşecek? Gelin bu soruların cevaplarını beraber arayalım.

Mustafa Akar
editor@sabitfikir.com